یکی از ناهنجاری های فکی که می تواند عوارض متعددی برای افراد در پی داشته باشد، تنگی فک بالا است. تنگی فک بالا در بزرگسالان و کودکان دیده می شود. زمانی که بیمار تنفس طبیعی ندارد و به جای تنفس با بینی با دهان نفس می کشد منجر به بروز فشار در فکین شده و فک بالا به مرور زمان بر اثر این فشار منفی که در بینی ایجاد شده تنگ و کوچک می شود. گاهی نیز بیمار انگشت می مکد و این مکیدن به گونه ها فشار وارد می کند و باز هم منجر به کوچک شدن و تنگ شدن فک بالا می شود.
از ناهنجاری های دیگر که منجر به بروز این عادات غلط و تنفس دهانی می شود می توان این موارد را نام برد:
- بروز آلرژی های مزمن که دائما راه تنفس بیمار را از بینی بسته است
- وجود پلیپ بینی
- لوزه های بزرگ و مزاحم
برای درمان تنگی فک بالا، راه های تخصصی وجود دارند که باید درباره آن با یک جراح متخصص فک، دهان و صورت صحبت نمایید. دکتر شهاب الدین عزیزی ، یکی از بهترین متخصصان در این امر هستند که می توانند اطلاعات کافی را در اختیار شما قرار دهند.
عوامل متعددی می توانند در ایجاد تنگی فک بالا نقش داشته باشند. اختلالات تنفسی بعد از تولد، مکیدن انگشت و لوزه های بزرگ از علل اصلی تنگی فک در بزرگسالان و کودکان هستند. درمان تنگی فک بالا تنها با رفع این گونه عوامل امکان پذیر نخواهد بود. زیرا با بزرگ شدن کودک و رسیدن به سنین میانسالی، رشد فضای دهان و فکین فرد تکمیل شده و امکان تغییر آن وجود ندارد. مگر آن که از طریق روش هایی مانند جراحی و ارتودنسی برای آن اقدام نمود. تنها یک متخصص امین و مجرب می تواند بهترین روش درمان تنگی فک بالا را برای بیمار انتخاب نماید.
عوارض تنگی فک بالا
اولین عارضه ای که این وضعیت ایجاد می کند شلوغی دندان ها است. این ناهنجاری به دلیل کوچک بودن فک بالا و حالت گنبدی شکلی که فک بالا به خود گرفته است می باشد. فک گنبدی یعنی کامی عمیق و فک بالای عمیق داشتن است. این اشخاص زمانی که زبانشان را به سقف دهان خود می زنند متوجه این عمق زیاد فک می شوند. این ناهنجاری در هنگام صحبت کردن شکل زشتی به صورت بیمار می دهد. از طرفی دیگر وقتی دندان ها تماس مناسب و استانداردی با هم ندارند آسیاب و جویدن غذای مصرفی نیز ناقص می ماند و منجر به بروز اختلالات گوارشی می شود. از سوی دیگر در وضعیت نامناسب زبان بیمار نیز در بین این فواصل قرار می گیرد و مشکل را روز به روز حادتر و دوچندان می کند.
این تنگی فک بالا در تکلم نیز تاثیرگذار است و در گفتار کلماتی که زبان باید به دندان های بالا یا کام برخورد کند اختلال ایجاد می کند. همچنین این تنگی منجر به تنگ شدن حفرات بینی نیز می شود و بدشکل شدن بینی و اختلال در تنفس از راه بینی را منجر می شود.
علل تنگی فک بالا چیست؟
هر عاملی که بتواند ساختار بینی را تغییر داده و اندازه استخوان آن را افزایش دهد، منجر به تنگی فک بالا خواهد شد. برای درمان تنگی فک بالا نیز معمولا حذف این گونه عوامل به تنهایی راهگشا نخواهد بود. در واقع، درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان و کودکان به روش های تخصصی نیاز دارد. در هر حال، شناخت علل تنگی فک بالا می تواند به انتخاب بهترین روش درمان برای آن کمک نماید.
برخی از مهم ترین علل تنگ شدگی فک بالا عبارت اند از:
- مشکلات ژنتیکی مربوط به انسداد بینی
- اختلالات تنفسی
- بیماری های مادرزادی
- عادت به مکیدن انگشت
- بزرگ بودن لوزه ها
علائم تنگی فک بالا
حتما این سوال به ذهنتان خطور کرده است که از کجا بفهمیم سندرم تنگی فک بالا داریم؟ یا اینکه علائم تنگی فک بالا چیست؟ برخی از مهم ترین علائمی که نشان دهنده وجود اختلال تنگ بودن فک بالا هستند، عبارتند از:
- همپوشانی دندان های بالایی بر دندان های پایینی
- گودی بیش از حد کام دهان
- قرینه نبودن فک پایین که بر ظاهر فرد تاثیر منفی می گذارد
- مثلثی بودن قسمت جلویی فک بالا
- خر و پف در هنگام خواب
- دندان های نامرتب
بهترین روش درمان تنگی فک بالا چیست؟
پیش از شروع فرایند درمان تنگی فک بالا، لازم است علت آن به طور دقیق تشخیص داده شود. در بسیاری از موارد مخصوصا در زمان نوزادی، رفع علت غیرژنتیکی تنگی فک بالا می تواند از بروز این اختلال پیشگیری کند. برای مثال، گاهی تنگی فک بالا در اثر عادت به مکیدن انگشت در زمان نوزادی به وجود می آید. بنابراین باید تلاش کنید تا نوزاد این عادت را کنار بگذارد.
در موارد حادتر و در سنین بالاتر، درمان تنگی فک بالا از طریق پالاتال اکسپندر یا RPE انجام می گیرد.
آیا برای درمان تنگی فک بالا به جراحی فک نیاز داریم؟
در بسیاری از افراد، فرایند ارتودنسی به درمان های جانبی نیاز دارد. برای مثال، ممکن است وضعیت فکین بالا و پایین به گونه ای باشند که جراحی فک را ضروری سازد. در چنین مواردی مراجعه به یک پزشک جراح فک، دهان و صورت الزامی است.
از سوی دیگر، ممکن است فرد پس از اتمام دوره ارتودنسی و استفاده از دستگاه هایرکس، به جراحی فک نیاز پیدا کند. این موضوع تنها به تشخیص متخصص ارتودنسی و متخصص فک، دهان و صورت، انجام می گیرد. توجه به میزان ناهنجاری های دندانی و فکی نقش بسزایی در تعیین روش های درمان تنگی فک بالا خواهد داشت.
گاهی در افرادی که تحت درمان تنگی فکی بالا با ارتودنسی قرار می گیرند، زبان نسبت به حالت عادی بزرگتر است. در چنین مواردی، یک جراح متخصص فک، دهان و صورت، از طریق جراحی، اندازه زبان را اصلاح خواهد کرد. از نظر دکتر شهاب الدین عزیزی، جراحی زبان باید از ناحیه میانی آن انجام شود تا حس چشایی فرد آسیب نبیند.