استفاده از پیچ و پلاک جذبی در جراحی فک: بررسی کامل
مقدمه
جراحی فک یکی از روش‌های پیچیده و تخصصی در حوزه جراحی‌های فک و صورت است که با هدف اصلاح ناهنجاری‌های فکی، بهبود عملکرد دهان و صورت و همچنین بهبود زیبایی انجام می‌شود. یکی از ابزارهای حیاتی در این جراحی‌ها، پیچ و پلاک‌هایی هستند که برای تثبیت استخوان پس از جابجایی فک به کار می‌روند. در سال‌های اخیر، استفاده از پیچ و پلاک‌های جذبی (Resorbable) جایگزین مناسبی برای پیچ و پلاک‌های فلزی مانند تیتانیوم شده‌اند.
پیچ و پلاک جذبی چیست؟
پیچ و پلاک جذبی، از موادی مانند پلی‌لاکتیک اسید (PLA)، پلی‌گلیکولیک اسید (PGA) یا ترکیباتی مانند PLGA ساخته می‌شوند که با گذشت زمان در بدن جذب شده و نیازی به جراحی دوم برای خارج کردن ندارند. این ویژگی باعث کاهش ریسک عفونت، درد کمتر و راحتی بیشتر بیمار پس از جراحی می‌شود.
مزایای استفاده از پیچ و پلاک جذبی در جراحی فک
- عدم نیاز به جراحی مجدد: پیچ و پلاک‌های جذبی با گذشت زمان توسط بدن تجزیه می‌شوند و نیازی به خارج‌سازی آن‌ها نیست.
- کاهش خطر عفونت: به دلیل عدم باقی ماندن جسم خارجی در بلندمدت، احتمال عفونت مزمن کاهش می‌یابد.
- کاهش آسیب به بافت نرم: در مقایسه با پیچ‌های فلزی، کمتر باعث تحریک بافت نرم و لثه می‌شوند.
- ظاهر طبیعی‌تر: برای بیماران حساس به ظاهر، باقی نماندن فلز زیر پوست اهمیت دارد.
معایب و محدودیت‌ها
هرچند پیچ و پلاک‌های جذبی مزایای متعددی دارند، اما بدون عیب نیستند:
- استحکام کمتر در مقایسه با تیتانیوم
- هزینه بیشتر مواد مصرفی
- احتمال بروز واکنش‌های التهابی در برخی بیماران
- نیاز به تکنیک‌های خاص جراحی و دقت بالا در جای‌گذاری
موارد استفاده در جراحی فک
پیچ و پلاک‌های جذبی بیشتر در جراحی‌های ارتوگناتیک (Orthognathic Surgery) کاربرد دارند. این روش‌ها شامل جراحی اصلاح جلو یا عقب بودن فک بالا و پایین، اصلاح انحرافات فکی، و تثبیت پس از استئوتومی هستند. همچنین در مواردی مانند درمان شکستگی‌های ساده فک نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت پیچ و پلاک جذبی با نوع فلزی (تیتانیومی)
| ویژگی | پلاک جذبی | پلاک فلزی (تیتانیومی) |
|---|---|---|
| نیاز به جراحی دوم | ندارد | دارد |
| استحکام | متوسط | بسیار بالا |
| قیمت | بالاتر | ارزان‌تر |
| پاسخ التهابی | ممکن است رخ دهد | کمتر |
| پایداری در طول زمان | موقتی (قابل جذب) | دائمی |
ملاحظات جراحی و تخصص پزشک
استفاده موفق از پیچ و پلاک‌های جذبی نیازمند تجربه بالا و مهارت جراح در انتخاب نوع، اندازه، و محل دقیق جای‌گذاری است. همچنین باید دقت شود که استخوان بیمار از نظر تراکم، شرایط مناسبی برای استفاده از این نوع ابزار داشته باشد. پزشک باید مزایا و معایب این روش را به طور کامل برای بیمار توضیح دهد.
پیش‌آگاهی و مراقبت‌های بعد از جراحی
پس از جراحی فک با استفاده از پیچ و پلاک جذبی، معمولاً دوران بهبودی بین ۴ تا ۸ هفته است. رعایت رژیم غذایی نرم، پرهیز از وارد کردن فشار به ناحیه جراحی‌شده، مصرف داروهای تجویزشده و مراجعه به جلسات پیگیری، اهمیت زیادی دارند. با توجه به جذب تدریجی پلاک‌ها، بیمار ممکن است نیاز به تصویربرداری دوره‌ای برای بررسی پیشرفت روند جذب داشته باشد.
نتیجه‌گیری
استفاده از پیچ و پلاک جذبی در جراحی فک، یک پیشرفت مهم در کاهش عوارض و بهبود تجربه بیماران محسوب می‌شود. این روش با حذف نیاز به جراحی دوم برای خارج‌سازی پیچ‌ها و کاهش خطر عفونت، گام بزرگی در جهت بهبود فرآیندهای درمانی برداشته است. با این حال، انتخاب این روش باید با بررسی کامل شرایط بیمار و نظر تخصصی جراح صورت گیرد.