انواع آسیب‌های فکی: علائم، دلایل، درمان و پیشگیری
مقدمه
آسیب‌های فکی یکی از شایع‌ترین صدماتی هستند که می‌توانند بر اثر ضربه، تصادف یا حتی فعالیت‌های ورزشی رخ دهند. این نوع آسیب‌ها می‌توانند تأثیرات جدی بر عملکرد جویدن، صحبت کردن و ظاهر صورت داشته باشند. در این مقاله به بررسی کامل انواع آسیب‌های فک، علل ایجاد، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری می‌پردازیم.
۱. تقسیم‌بندی انواع آسیب‌های فکی
آسیب‌های فکی را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
- آسیب‌های فک بالا (ماگزیلا)
- آسیب‌های فک پایین (ماندیبل)
در هر دو نوع، ممکن است شکستگی، دررفتگی یا کبودی ایجاد شود.
۲. شکستگی فک پایین
شکستگی فک پایین از شایع‌ترین انواع آسیب‌های فکی است. این شکستگی ممکن است در ناحیه چانه، زاویه فک یا ناحیه رموس اتفاق بیفتد.
علائم:
- درد شدید هنگام جویدن
- تورم و کبودی اطراف فک
- عدم تقارن صورت
- مشکل در باز و بسته کردن دهان
- شنیدن صدای کلیک یا شکستن هنگام حرکت فک
درمان:
درمان این نوع شکستگی معمولاً شامل تثبیت فک با سیم یا صفحات فلزی، و در برخی موارد جراحی می‌باشد.
۳. شکستگی فک بالا
این نوع شکستگی کمتر از شکستگی فک پایین رخ می‌دهد، اما اغلب با آسیب‌های دیگر ناحیه صورت همراه است.
علائم:
- درد و تورم در ناحیه گونه
- کاهش حس در ناحیه زیر چشم
- خونریزی از بینی
- دو بینی یا اختلال در بینایی
درمان:
درمان می‌تواند شامل جراحی و تثبیت استخوان‌های شکسته با صفحات فلزی باشد. در موارد شدید، نیاز به مراقبت بیمارستانی وجود دارد.
۴. دررفتگی مفصل فک
دررفتگی مفصل فکی-گیجگاهی زمانی رخ می‌دهد که سر فک از محل طبیعی خود خارج می‌شود. این حالت معمولاً بر اثر باز کردن بیش از حد دهان یا ضربه ایجاد می‌شود.
علائم:
- ناتوانی در بستن دهان
- درد شدید در مفصل فکی
- صدای کلیک یا پریدن مفصل
- انحراف فک به یک سمت
درمان:
دررفتگی باید توسط پزشک به روش دستی یا در برخی موارد با کمک بی‌حسی یا آرام‌بخش جا انداخته شود. درمان‌های طولانی‌تر شامل فیزیوتراپی و تمرینات حرکتی هستند.
۵. آسیب‌های نرم بافت‌های فک
این آسیب‌ها معمولاً شامل کبودی، پارگی یا جراحت عضلات و بافت‌های نرم اطراف فک می‌شوند. در بسیاری از مواقع، با مراقبت‌های خانگی یا پانسمان قابل درمان هستند.
۶. روش‌های تشخیص آسیب‌های فکی
- رادیوگرافی (پانورامیک)
- سی‌تی‌اسکن (CT Scan)
- معاینات بالینی دقیق
۷. عوارض آسیب‌های درمان‌نشده
- ناتوانی در جویدن و صحبت کردن
- عفونت استخوان یا مفصل
- بدشکلی صورت
- درد مزمن و ماندگار
۸. پیشگیری از آسیب‌های فکی
- استفاده از محافظ دهان در ورزش‌ها
- رعایت نکات ایمنی در رانندگی
- پرهیز از باز کردن بیش از حد دهان
- مراجعه سریع به پزشک در صورت ضربه به فک
۹. نقش فیزیوتراپی در بهبود آسیب‌های فکی
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بازگرداندن حرکت طبیعی فک پس از آسیب است. تمرینات خاص، ماساژ و استفاده از دستگاه‌های اولتراسوند می‌تواند در بهبود کمک کند.
نتیجه‌گیری
شناخت انواع آسیب‌های فکی و آگاهی از علائم و روش‌های درمان آن‌ها، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی و درمان سریع‌تر ایفا می‌کند. در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، حتماً به متخصص دهان و فک و صورت مراجعه نمایید.