تفاوت بین شکستگی و دررفتگی فک | راهنمای جامع تشخیص و درمان
مقدمه
آسیب‌های وارد شده به فک می‌توانند بسیار دردناک و ناتوان‌کننده باشند. دو مورد از رایج‌ترین آسیب‌ها به ناحیه فک، شکستگی فک و دررفتگی فک هستند. هرچند این دو اصطلاح ممکن است مشابه به نظر برسند، اما تفاوت‌های قابل توجهی در نحوه بروز، علائم، روش‌های درمانی و زمان بهبودی دارند.
در این مقاله به بررسی دقیق تفاوت شکستگی و دررفتگی فک می‌پردازیم تا با شناخت بهتر این آسیب‌ها، بتوانید در صورت بروز حادثه، بهترین تصمیم را بگیرید.
شکستگی فک چیست؟
شکستگی فک یا فک شکسته (Mandibular Fracture) به ترک خوردن یا شکستن استخوان فک پایین یا بالا گفته می‌شود. این نوع آسیب معمولاً در اثر ضربه شدید مانند تصادف، افتادن یا ضربه مستقیم به صورت رخ می‌دهد.
علائم شکستگی فک
- درد شدید در فک، مخصوصاً هنگام باز و بسته کردن دهان
- تورم و کبودی اطراف فک و صورت
- ناتوانی در صحبت کردن یا جویدن
- کج شدن فک یا ظاهر نامتقارن صورت
- صدای کلیک یا خرد شدن هنگام حرکت فک
- دندان‌های شکسته یا جابجا شده
دلایل اصلی شکستگی فک
- تصادفات رانندگی
- افتادن از ارتفاع یا زمین خوردن شدید
- درگیری‌های فیزیکی یا ضربه مستقیم به صورت
- حوادث ورزشی مانند بوکس یا فوتبال
دررفتگی فک چیست؟
دررفتگی فک (Jaw Dislocation) حالتی است که در آن مفصل فک (مفصل گیجگاهی-فکی یا TMJ) از محل طبیعی خود جابه‌جا می‌شود. برخلاف شکستگی، دررفتگی معمولاً استخوان نمی‌شکند بلکه از مفصل خارج می‌شود.
علائم دررفتگی فک
- ناتوانی در بستن دهان
- درد شدید در نزدیکی گوش
- قفل شدن فک در حالت باز یا نیمه‌باز
- کجی فک یا حرکت غیرطبیعی
- درد در هنگام صحبت کردن یا جویدن
علل دررفتگی فک
- باز کردن بیش از حد دهان (مثلاً هنگام خمیازه یا خنده شدید)
- ضربه به صورت یا فک
- مشکلات ساختاری مفصل فک (TMJ)
- سابقه دررفتگی مکرر
تفاوت‌های کلیدی بین شکستگی و دررفتگی فک
| ویژگی | شکستگی فک | دررفتگی فک |
|---|---|---|
| تعریف | شکستن یا ترک خوردن استخوان فک | جابجایی مفصل فک از موقعیت طبیعی |
| علت شایع | ضربه شدید یا تصادف | باز کردن بیش از حد دهان یا ضربه ملایم |
| میزان درد | درد شدید، مداوم | درد ناگهانی هنگام حرکت فک |
| تشخیص | عکس‌برداری با اشعه X یا سی‌تی‌اسکن | معاینه فیزیکی و گاهی MRI |
| درمان | عمل جراحی، تثبیت فک، دارو | جا انداختن فک، داروهای ضد التهاب |
| مدت بهبودی | ۴ تا ۸ هفته یا بیشتر | چند روز تا دو هفته |
درمان شکستگی فک
درمان شکستگی فک بستگی به محل و شدت شکستگی دارد:
- استفاده از سیم یا پلیت برای ثابت نگه داشتن فک
- جراحی در موارد شدید
- استراحت و تغذیه مایع
- داروهای مسکن و ضد التهاب
درمان دررفتگی فک
درمان دررفتگی فک معمولاً ساده‌تر و سریع‌تر از شکستگی است:
- جا انداختن فک توسط پزشک متخصص
- استفاده از کمپرس سرد و استراحت فک
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
- پرهیز از باز کردن زیاد دهان در آینده
عوارض احتمالی در صورت عدم درمان مناسب
اگر شکستگی یا دررفتگی فک به موقع درمان نشود، ممکن است عوارض جدی ایجاد شود از جمله:
- بدشکلی دائمی صورت
- اختلال در عملکرد مفصل فک
- درد مزمن یا محدودیت حرکت
- مشکلات گفتاری یا تغذیه‌ای
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
- ناتوانی در باز یا بسته کردن دهان
- کج شدن ناگهانی فک
- درد شدید و غیرقابل تحمل در فک یا گوش
- تورم یا کبودی ناگهانی در صورت
جمع‌بندی
تفاوت بین شکستگی و دررفتگی فک از نظر ساختار، علائم، درمان و مدت زمان بهبودی بسیار مهم است. تشخیص دقیق توسط پزشک متخصص فک و صورت، کلید درمان مؤثر این آسیب‌هاست. اگر دچار آسیب به فک شدید، هرچه زودتر اقدام به درمان کنید تا از عوارض بلندمدت جلوگیری شود.