درمان التهاب مفصل فک (TMJ) | علائم، علل و روش‌های درمانی
التهاب مفصل فک یا اختلال مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) یکی از مشکلات شایع در بین افراد است که می‌تواند باعث درد، محدودیت حرکت و کاهش کیفیت زندگی شود. در این مقاله به بررسی جامع علت‌ها، علائم و روش‌های درمان التهاب مفصل فک می‌پردازیم.
مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) چیست؟
مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ (Temporomandibular Joint) مفصلی است که فک پایین را به جمجمه متصل می‌کند. این مفصل به ما اجازه می‌دهد که دهان را باز و بسته کنیم، بجویم، حرف بزنیم و خمیازه بکشیم.
علائم التهاب مفصل فک
شایع‌ترین علائم التهاب TMJ شامل موارد زیر است:
- درد در ناحیه فک، گوش یا صورت
- صدا دادن فک هنگام باز و بسته کردن دهان
- احساس قفل شدن یا گیر کردن فک
- سردردهای مزمن
- سختی در جویدن یا خستگی عضلات فک
- کاهش باز شدن دهان
علل التهاب مفصل فک
دلایل متعددی می‌توانند منجر به التهاب TMJ شوند، از جمله:
- استرس و فشار روانی (که باعث دندان قروچه می‌شود)
- آسیب یا ضربه به فک
- ناهنجاری‌های فکی و دندانی
- التهاب مفصلی مانند آرتروز یا آرتریت روماتوئید
- جویدن مداوم آدامس یا غذاهای سفت
روش‌های تشخیص التهاب مفصل فک
پزشک یا دندانپزشک با استفاده از معاینه بالینی، تصویربرداری (مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن) و بررسی سوابق بیمار می‌تواند اختلالات TMJ را تشخیص دهد.
روش‌های درمان التهاب مفصل فک
درمان التهاب TMJ بسته به شدت و علت آن می‌تواند شامل روش‌های خانگی، فیزیوتراپی، دارو درمانی و در موارد پیشرفته جراحی باشد.
۱. درمان خانگی التهاب فک
در مراحل ابتدایی، رعایت برخی توصیه‌های ساده می‌تواند بسیار مؤثر باشد:
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد
- استراحت دادن به فک و اجتناب از جویدن آدامس
- مصرف غذاهای نرم و پرهیز از غذاهای سفت
- تمرینات کششی آرام فک
۲. دارو درمانی
پزشک ممکن است برای کاهش درد و التهاب داروهایی مانند:
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
- شل‌کننده‌های عضلانی
- داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی در موارد ناشی از استرس
۳. فیزیوتراپی و تمرینات فک
فیزیوتراپی نقش مؤثری در درمان التهاب TMJ دارد و شامل:
- ماساژ عضلات فک و گردن
- تمرینات کششی و تقویتی فک
- استفاده از دستگاه‌های اولتراسوند یا تحریک الکتریکی عضلات
۴. اسپلینت یا گارد شبانه
اگر دندان قروچه باعث التهاب TMJ شده باشد، استفاده از اسپلینت یا گارد شبانه می‌تواند از ساییدگی دندان‌ها جلوگیری کرده و فشار روی مفصل را کاهش دهد.
۵. درمان‌های دندانپزشکی
در مواردی که ناهنجاری‌های دندانی عامل التهاب TMJ هستند، اصلاح بایت، ارتودنسی یا ترمیم دندان‌ها پیشنهاد می‌شود.
۶. تزریق بوتاکس
تزریق بوتاکس در عضلات فک می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک کند، به خصوص در موارد شدید دندان قروچه.
۷. جراحی مفصل فک (در موارد پیشرفته)
در صورتی که سایر روش‌ها مؤثر نباشند، پزشک ممکن است گزینه‌های جراحی مانند آرتروسنتز، آرتروسکوپی یا جراحی باز مفصل را پیشنهاد دهد.
چگونه از التهاب مفصل فک جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از التهاب TMJ بهتر است:
- از جویدن طولانی مدت آدامس خودداری کنید
- در شرایط استرس‌زا تکنیک‌های آرام‌سازی را تمرین کنید
- وضعیت بدنی مناسب به‌خصوص هنگام خواب و کار رعایت شود
- به علائم هشداردهنده اولیه توجه کرده و زودتر اقدام به درمان نمایید
سؤالات متداول درباره درمان TMJ
آیا التهاب مفصل فک خود به خود بهبود می‌یابد؟
در برخی موارد خفیف، با مراقبت‌های خانگی و استراحت، علائم بهبود می‌یابند. اما در موارد مزمن، نیاز به مراجعه تخصصی و درمان جامع است.
آیا التهاب TMJ خطرناک است؟
این بیماری معمولاً خطرناک نیست، اما در صورت عدم درمان می‌تواند موجب درد مزمن، مشکلات تغذیه و اختلال در گفتار شود.
بهترین پزشک برای درمان التهاب مفصل فک کیست؟
برای درمان TMJ می‌توانید به دندانپزشک متخصص، فیزیوتراپیست، متخصص گوش و حلق و بینی یا جراح فک و صورت مراجعه کنید.
جمع‌بندی
التهاب مفصل فک (TMJ) اختلالی است که با درد، محدودیت حرکت و صدا دادن فک همراه است. با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، اکثر بیماران می‌توانند بدون نیاز به جراحی بهبود یابند. اگر شما هم از علائم این مشکل رنج می‌برید، بهتر است هرچه زودتر با یک پزشک متخصص مشورت کنید.