برای دررفتگی فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟ راهنمای کامل تشخیص و درمان
دررفتگی فک، مشکلی است که ممکن است برای هر فردی در هر سنی اتفاق بیفتد. این وضعیت می‌تواند دردناک، ناتوان‌کننده و ترسناک باشد؛ به‌ویژه اگر برای اولین‌بار تجربه‌اش می‌کنید. یکی از مهم‌ترین سؤالاتی که بیماران می‌پرسند این است که برای دررفتگی فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟ این مقاله به‌صورت جامع به این سؤال پاسخ می‌دهد و شما را با دلایل، علائم، تشخیص، درمان و پزشکان مناسب برای درمان دررفتگی فک آشنا می‌کند.
دررفتگی فک چیست؟
دررفتگی فک به حالتی گفته می‌شود که یکی یا هر دو طرف مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ) از جای خود خارج می‌شود. این مفصل بین استخوان فک پایین و استخوان گیجگاهی جمجمه قرار دارد و در حرکات باز و بسته شدن دهان نقش حیاتی ایفا می‌کند.
علائم دررفتگی فک
از جمله رایج‌ترین علائم دررفتگی فک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناتوانی در بستن دهان
- درد شدید در ناحیه فک یا گوش
- صدای “کلیک” یا “پاپ” در زمان دررفتگی
- تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها
- دشواری در صحبت کردن یا جویدن
دلایل شایع دررفتگی فک
دررفتگی فک ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد:
- باز کردن دهان بیش‌ازحد (مثلاً هنگام خمیازه کشیدن)
- ضربه مستقیم به صورت یا فک
- اختلالات مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ disorders)
- ضعف عضلات یا رباط‌های اطراف مفصل
- سابقه دررفتگی قبلی
برای دررفتگی فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟
درمان دررفتگی فک ممکن است نیاز به مراجعه به یکی از چند تخصص پزشکی داشته باشد. در ادامه به بررسی هرکدام از تخصص‌ها و نقش آن‌ها در درمان می‌پردازیم:
- دندانپزشک متخصص فک و صورت (جراح فک و صورت)
مناسب‌ترین گزینه برای شروع درمان دررفتگی فک، جراح فک و صورت است.
این پزشک تخصصی در زمینه درمان مشکلات استخوانی و عضلانی فک و صورت دارد. او می‌تواند:
- تشخیص دقیق از محل دررفتگی بدهد
- فک را به‌صورت دستی جا بیندازد
- درمان دارویی یا جراحی تجویز کند
- شما را به فیزیوتراپی ارجاع دهد در صورت نیاز
- متخصص ارتوپدی (در صورت دررفتگی همراه با شکستگی)
اگر دررفتگی فک به دلیل ضربه شدید یا حادثه‌ای رخ داده باشد که احتمال شکستگی استخوان وجود داشته باشد، مراجعه به متخصص ارتوپدی نیز ضروری است.
- متخصص گوش، حلق و بینی (ENT)
در برخی موارد خاص، مانند دررفتگی مزمن یا اختلالات گوش مرتبط با مفصل فکی، مراجعه به پزشک ENT می‌تواند مفید باشد.
- پزشک عمومی (در مراحل اولیه)
در صورتی که دسترسی فوری به متخصص نداشته باشید، پزشک عمومی می‌تواند وضعیت اولیه شما را بررسی کند، داروی ضد درد و آرام‌بخش تجویز کند و شما را به متخصص مربوطه ارجاع دهد.
روش‌های تشخیص دررفتگی فک
پزشک برای تشخیص صحیح معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه بالینی
- عکس‌برداری با اشعه ایکس (X-ray)
- سی‌تی‌اسکن (CT Scan) در موارد پیچیده
- بررسی تاریخچه بیماری
درمان دررفتگی فک چگونه انجام می‌شود؟
بسته به شدت دررفتگی، درمان‌ها متفاوت است. در ادامه مهم‌ترین روش‌ها را توضیح می‌دهیم:
- جا انداختن دستی فک (Manual Reduction)
پزشک با استفاده از تکنیک‌های خاص فک را به آرامی به جای اصلی خود بازمی‌گرداند. این روش معمولاً با داروهای آرام‌بخش یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
- دارودرمانی
- شل‌کننده‌های عضلانی (Muscle relaxants)
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
- داروهای ضد درد
- استفاده از آتل یا گارد دهانی
در برخی موارد پزشک استفاده از گارد دهانی در شب را برای جلوگیری از فشار بیش‌ازحد به مفصل توصیه می‌کند.
- فیزیوتراپی فک
تمرینات تخصصی فیزیوتراپی به تقویت عضلات اطراف مفصل و پیشگیری از دررفتگی‌های بعدی کمک می‌کند.
- جراحی (در موارد خاص)
اگر دررفتگی فک مکرر یا همراه با آسیب شدید به مفصل باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
آیا دررفتگی فک خطرناک است؟
دررفتگی فک معمولاً خطر جانی ندارد، اما اگر به‌درستی درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات دائمی مانند:
- درد مزمن فک
- اختلال در گفتار و غذا خوردن
- صدا دادن مداوم مفصل
- انحراف فک به یک سمت
راه‌های پیشگیری از دررفتگی مجدد فک
برای جلوگیری از تکرار این مشکل، رعایت نکات زیر ضروری است:
- از باز کردن بیش‌ازحد دهان خودداری کنید.
- از غذاهای سفت یا بزرگ پرهیز کنید.
- تمرینات فیزیوتراپی فک را به‌طور منظم انجام دهید.
- در صورت داشتن اختلال TMJ به‌موقع درمان کنید.
- از گارد شبانه استفاده کنید اگر دندان قروچه دارید.
سوالات متداول (FAQ)
آیا دررفتگی فک خودبه‌خود خوب می‌شود؟
خیر، دررفتگی کامل معمولاً نیاز به جااندازی توسط پزشک دارد. تأخیر در درمان می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند.
چقدر طول می‌کشد تا فک بعد از دررفتگی خوب شود؟
در صورت درمان سریع، طی چند روز تا چند هفته بهبود نسبی حاصل می‌شود. در موارد شدید ممکن است روند بهبودی طولانی‌تر باشد.
آیا امکان بازگشت مجدد دررفتگی وجود دارد؟
بله، اگر ساختار مفصل ضعیف باشد یا درمان کامل انجام نشود، احتمال دررفتگی مکرر وجود دارد.
نتیجه‌گیری
دررفتگی فک یک وضعیت نگران‌کننده اما قابل درمان است. مراجعه به دندانپزشک متخصص فک و صورت بهترین و اولین اقدام برای تشخیص و درمان این مشکل است.
با آگاهی از علائم، دلایل و درمان‌های موجود، می‌توانید به‌موقع اقدام کرده و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کنید. اگر به دنبال راه‌حل قطعی هستید، هرچه سریع‌تر با یک پزشک متخصص مشورت کنید.