عمل جراحی فک ترمیمی ، که به عنوان جراحی ارتوگناتیک نیز شناخته می‌شود، یک روش جراحی برای اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی فک بالا، فک پایین یا هر دو است. این نوع جراحی معمولاً برای بهبود عملکرد جویدن، صحبت کردن و تنفس انجام می‌شود و در بسیاری از موارد، به بهبود ظاهر صورت نیز کمک می‌کند.
این جراحی می‌تواند برای بیماران با مشکلات مادرزادی، ناهنجاری‌های رشدی، یا آسیب‌های فک و صورت توصیه شود.
در این مقاله، به بررسی دلایل انجام جراحی فک، انواع روش‌های جراحی، روند درمان، عوارض احتمالی و مراقبت‌های پس از عمل خواهیم پرداخت.
دلایل انجام جراحی فک ترمیمی
عمل جراحی فک ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود که شامل مشکلات عملکردی و زیبایی‌شناختی می‌شود.
الف) مشکلات عملکردی
- مشکلات جویدن و گاز گرفتن: ناهنجاری‌های فک ممکن است باعث تماس نامناسب دندان‌ها شود که می‌تواند جویدن غذا را دشوار کند.
- مشکلات تکلم: برخی از ناهنجاری‌های فک باعث ایجاد مشکل در ادای صحیح کلمات می‌شوند.
- اختلالات تنفسی: مشکلاتی مانند آپنه خواب و تنگی مجاری هوایی می‌توانند به دلیل ناهنجاری‌های فک ایجاد شوند.
- درد مزمن فک و مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ): عدم تراز صحیح فک می‌تواند باعث درد و مشکلات مفصلی شود.
ب) مشکلات زیبایی‌شناختی
- برخی بیماران برای بهبود تقارن صورت و ایجاد تعادل بین اجزای چهره تحت این جراحی قرار می‌گیرند.
- مشکلاتی مانند چانه کوچک (رتروگناتیا)، چانه جلو آمده (پروگناتیا) یا ناهنجاری‌های مادرزادی می‌توانند با این جراحی اصلاح شوند.
انواع روش‌های جراحی فک
بسته به مشکل بیمار، جراح ممکن است یکی از روش‌های زیر را انتخاب کند:
الف) جراحی فک بالا (ماگزیلا)
این جراحی برای بیمارانی انجام می‌شود که دارای مشکلاتی مانند:
- اوربایت شدید (جلو بودن بیش از حد فک بالا)
- عدم تقارن فک بالا
- باز بودن ناحیه جلویی دندان‌ها (اپن بایت)
در این روش، فک بالا از محل مشخصی برش داده شده و در موقعیت مناسب قرار می‌گیرد.
ب) جراحی فک پایین (مندیبولار)
این روش برای اصلاح مشکلاتی مانند:
- آندربایت (جلو بودن بیش از حد فک پایین)
- عقب بودن بیش از حد فک پایین
استفاده می‌شود. در این جراحی، فک پایین به جلو یا عقب حرکت داده شده و با پیچ و پلاک در جای جدید خود ثابت می‌شود.
ج) جراحی دو فک (بای‌ماگزیلاری)
برخی از بیماران نیاز به جراحی هم‌زمان فک بالا و پایین دارند تا تعادل در ساختار صورت برقرار شود.
د) جراحی چانه (جنیوپلاستی)
این روش برای اصلاح موقعیت چانه انجام می‌شود و معمولاً همراه با جراحی فک صورت می‌گیرد.
مراحل جراحی فک ترمیمی
الف) ارزیابی اولیه و برنامه‌ریزی درمان
- معاینه بالینی و عکس‌برداری اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و مدل‌های سه‌بعدی از فک بیمار انجام می‌شود.
- در بسیاری از موارد، بیمار باید مدتی قبل از جراحی از ارتودنسی استفاده کند تا دندان‌ها در موقعیت مناسب قرار گیرند.
ب) انجام جراحی
- جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
- برش‌های جراحی معمولاً از داخل دهان انجام می‌شوند تا جای زخم قابل مشاهده نباشد.
- استخوان فک در محل مناسب قرار گرفته و با پلاک‌های فلزی، پیچ‌ها یا پیوند استخوانی تثبیت می‌شود.
ج) دوره نقاهت و بهبودی
- معمولاً بیمار ۱ تا ۳ روز در بیمارستان بستری می‌شود.
- تورم و کبودی تا چند هفته ادامه دارد.
- رژیم غذایی مایع و نرم برای چند هفته توصیه می‌شود.
- تمرینات فیزیوتراپی و گفتاردرمانی ممکن است برای بازگشت عملکرد فک لازم باشد.
عوارض احتمالی جراحی فک
مانند هر عمل جراحی، جراحی فک نیز ممکن است با برخی عوارض همراه باشد، از جمله:
الف) عوارض کوتاه‌مدت
- تورم و کبودی: معمولاً بعد از چند هفته کاهش می‌یابد.
- درد: که با مصرف مسکن‌های تجویز شده کنترل می‌شود.
- بی‌حسی موقت در لب و چانه: به دلیل تأثیر بر اعصاب حسی.
ب) عوارض بلندمدت (نادر ولی ممکن)
- آسیب به اعصاب فک: که در برخی موارد می‌تواند منجر به بی‌حسی دائمی شود.
- عفونت یا مشکلات در ترمیم استخوانی: که ممکن است نیاز به درمان‌های اضافی داشته باشد.
- بازگشت فک به موقعیت قبلی: که ممکن است نیاز به اصلاح ارتودنسی یا جراحی مجدد داشته باشد.
مراقبت‌های پس از جراحی فک
الف) رژیم غذایی
- در هفته‌های اول بیمار باید فقط از مایعات و غذاهای نرم مانند سوپ، پوره و اسموتی استفاده کند.
- به تدریج غذاهای نیمه‌جامد و در نهایت غذای معمولی به رژیم اضافه می‌شود.
ب) رعایت بهداشت دهان و دندان
- استفاده از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال برای جلوگیری از عفونت.
- مسواک زدن با مسواک نرم مخصوص جراحی برای تمیز نگه داشتن دندان‌ها.
ج) استراحت و فعالیت فیزیکی
- بیمار باید استراحت کافی داشته باشد و از فعالیت‌های سنگین خودداری کند.
- ورزش‌های سنگین و حرکات شدید فک تا چند ماه ممنوع است.
د) پیگیری و ویزیت‌های پزشکی
- بیمار باید طبق برنامه تعیین‌شده برای معاینه به جراح مراجعه کند.
- در صورت بروز علائم غیرعادی مانند عفونت، خونریزی شدید یا درد غیرقابل کنترل باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.
نتیجه‌گیری
جراحی فک ترمیمی یک روش مؤثر برای اصلاح ناهنجاری‌های فک و بهبود عملکرد آن است. این جراحی علاوه بر رفع مشکلات گفتاری، جویدن و تنفسی، تأثیر بسزایی در زیبایی صورت و افزایش اعتمادبه‌نفس بیمار دارد.
با این حال، این جراحی نیاز به آمادگی قبلی، مراقبت‌های پس از عمل و صبر در دوره بهبودی دارد. با رعایت دستورات جراح و انجام مراقبت‌های لازم، می‌توان به بهترین نتایج ممکن دست یافت.
آیا شما یا یکی از اطرافیانتان تجربه‌ای از این جراحی داشته‌اید؟اگر تجربه درمان با دکتر شهاب الدین عزیزی بهترین دکتر جراحی فک در تهران دارید از طریق لینک دیدگاه مراجعه کنندگان تجربه خود را با ما درمیان بگذارید.