سرطان فک، سرطانی است که از سایر نواحی مانند دهان یا حفره دهان به فک انتشار پیدا میکند و در برخی موارد نادر ممکن است از خود فک ناشی شود. متخصصان به طور کلی سرطان فک را نوعی نادر از سرطان سر و گردن میشناسند.
کسب اطلاعات مفید در مورد سرطان دهان می تواند منجر به تشخیص زودهنگام این بیماری شود. تشخیص زودهنگام کلید درمان موثر و کم هزینه تر است. به دلیل این که سرطان دهان می تواند در هر قسمت از دهان شما ایجاد شود، این بیماری می تواند در فک شما نیز ظاهر شود.
در مقایسه با سایر سرطان ها، سرطان دهان کمتر شایع است. سرطان دهان بیماران مذکر را دو برابر بیماران مونث تحت تاثیر قرار می دهد. میانگین سنی تشخیص سرطان فک ۶۲ سال است.سرطان فک می تواند در فک بالا یا فک پایین رخ دهد. اگر هر یک از علائم سرطان را تجربه می کنید ، حتماً به دنبال معاینه و آزمایشات مورد نیاز توسط متخصص جراحی فک و صورت باشید.
انواع سرطان فک
در اکثر مواقع انواع سرطان فک از طریق حفره های دندان، زبان، غدد بزاقی، کام یا کف دهان به فک انتشار پیدا میکنند. این سرطان میتواند فک پایین و یا بالا را درگیر کند. اما سرطان در فک پایین، اغلب در استخوان زیر دندانهای آسیاب پشتی دیده میشوند. گاهی سرطان فک از خود فک بروز میکند.
به طور کلی، انواع سرطان فک عبارتند از:
- سارکوم های ادنتوژنیک: آنها سرطان در بافت همبند هستند.
- فیبروسارکوم: معمولاً بافت فیبری را تحت تأثیر قرار میدهد اما میتواند در استخوان ایجاد شود.
- کارسینوم آملوبلاستیک: از پوشش مینای دندان شروع میشود و به فک پایین انتشار مییابد.
- استئوسارکوم: در استخوان فک ایجاد میشود، اما تنها ۱ درصد از سرطان های سر و گردن را تشکیل میدهد.
- کارسینوم داخل استخوانی اولیه: کارسینوم سلول سنگفرشی به جای بافت های دهان از خود استخوان ناشی میشود.
- کارسینوم ادنتوژنیک سلول شفاف: به نام ظاهر سلول نامگذاری شده و از بافت های تشکیل دهنده دندان ناشی میشود.
- سرطان سلولی فلسی: این سرطان در پوشش حفره دهان ایجاد میشود و بیش از ۹۵ درصد از سرطان های فک را تشکیل میدهد.
- کارسینوم ادنتوژنیک سلول شبح: در سلول های بدون هسته یا اپیتلیال ایجاد میشود که بافت ها را پوشش میدهند.
علائم سرطان فک
تورم فک
علائم اولیه سرطان فک ، تورم در ناحیه صورت، کام یا فک است که از دندان های شما حمایت می کند. این تورم می تواند در ناحیه کناری صورت شما ظاهر شود و همچنین می تواند در قسمتی داخل دهان نیز ایجاد می شود. نسبت به ناحیه ایجاد تومور، ممکن است متوجه تورم در سقف دهان یا زیر دندان خود شوید. رشد تومور در داخل استخوان فک ممکن است علت این التهاب باشد. در صورت مشاهده تورم فک باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
درد فک
درد فک ناشی از تومور از علائم سرطان فک است. در حالی که تومورهای فک نادر و معمولاً خوش خیم هستند، ولی گاهی اوقات می توانند تهاجمی باشند و به سایر نواحی استخوان و بافت دهان گسترش یابند و باعث دررفتگی فک و دندان درد شوند. اگر فک شما درد می کند و دلیل آن را نمی دانید، مراقب باشید که آن را به عنوان یک دندان درد ساده اشتباه نگیرید. برای تشخیص مناسب با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
توجه داشته باشید که این درد همچنین می تواند ناشی از یک بیماری به نام اختلال مفصل گیج گاهی باشد. با این حال، اگر دندانپزشک شما تومور را تشخیص دهد ، اسکن و تصاویر اشعه ایکس را برای بررسی بیشتر فک شما درخواست می کند. برای انتخاب روش درمانی احتمالاً بیوپسی را برای بررسی تومور و تعیین بهترین برنامه درمانی درخواست خواهد کرد.
توده در فک
احساس میکنید تودهای روی سقف دهان یا لثههایتان وجود دارد و نمیدانید چرا آنجاست؟ توده های روی سقف دهان یا روی خط لثه شما ممکن است نشانه سرطان فک باشد که در حال تجربه آن هستید. در حالی که یک توده می تواند عفونت یا تومور خوش خیم باشد. این توده ها همچنین می توانند نشانه ای از سرطان در استخوان فک زیر بافت نرم دهان باشند. اگر متوجه یک توده جدید در دهان خود شده اید و خود به خود از بین نرفت، با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
تحرک دندان
تومورهای استخوان فک می تواند منجر به تحرک غیر قابل توجیه دندان شود. در واقع، شایع ترین نوع سرطان بدخیم فک، کارسینوم سلول است که از حفره های دندان به استخوان فک حمله می کند. اگر متوجه شدید که دندانهایتان لق شده یا به طور ناگهانی موقعیت خود را تغییر دادهاند، از مراجعه به دندانپزشک خود دریغ نکنید. تومور میتواند در استخوان فک ، دندانهای شما را حرکت دهد.
اگرچه درد، تورم، توده در فک یا لق شدن دندانها میتواند ناشی از سایر بیماریهای دهان و دندان نیز باشد. اگر هر یک از این موارد را تجربه کردید، حتماً فوراً برای اسکن با دندانپزشک خود قرار ملاقات بگذارید.
مطالعه و کسب اطلاعات در مورد در سرطان فک می تواند ترسناک و استرس آور باشد. اما حقیقت این است که هرچه اطلاعات بیشتری داشته باشید، روند درمانی با کمک دندانپزشک یا متخصص آسان تر خواهد بود.
علل سرطان فک
از آنجایی که سرطان فک به عنوان سرطان سر و گردن در نظر گرفته میشود، برخی از علل و عوامل سرطان در این ناحیه میتوانند منجر به تشکیل سرطان در فک شوند. اما به طور کلی علت سرطان فک همیشه قابل تشخیص نیست و عوامل متعددی میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند، از جمله:
چاقی: خطر ابتلا به همه سرطان های سر و گردن را افزایش میدهد.
مصرف دخانیات: این شایع ترین علت سرطان دهان است. بر اساس تحقیقات جانز هاپکینز، افرادی که از محصولات تنباکو استفاده میکنند، ۱۰ برابر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان دهان هستند. زیرا محصولات تنباکو، از جمله سیگار مملو از سموم و مواد سرطانزا هستند.
مصرف زیاد الکل: مشخص شده است که الکل، به ویژه هنگامی که همراه با محصولات تنباکو استفاده می شود، خطر بزرگی برای سرطان های دهان ایجاد می کند. مانند تنباکو، الکل نیز توسط موسسه ملی سرطان به عنوان سرطان زا طبقه بندی شده است.
مراقبت ضعیف از دهان: بهداشت ضعیف دهان و دندان ممکن است یک عامل موثر در بروز سرطان دهان باشد. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد بهداشت نامناسب دهان و دندان های از دست رفته ممکن است از عوامل خطر سرطان حفره دهان باشد. استفاده از دهانشویهای که محتوای الکل بالایی دارد نیز یک عامل خطر احتمالی است.
تغذیه نامناسب: کمبود میوه و سبزیجات با بروز سرطان سر و گردن مرتبط است. بررسی های صورت گرفته ارتباطی را بین گروه های غذایی خاص و سرطان های دهان پیدا کرده اند. چربی های تک اشباع شده (غذاهای سرخ شده) و گوشت های قرمز یا فرآوری شده بیشترین خطر را به همراه دارند. از سوی دیگر، رژیم های غذایی با ویتامین C، E و آنتی اکسیدان های کافی نشان داده شده است که خطر ابتلا به این بیماری را کاهش میدهد.
ویروس ها: عفونت ها، از جمله ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که خطر ابتلا به سرطان های دهان را افزایش میدهد .اگر سرطان فک شما از ناحیه گلو پشت دهان منشأ گرفته باشد، احتمال زیادی وجود دارد که ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) علت اصلی آن باشد. HPV گروهی از بیش از 200 ویروس است که از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی منتشر میشود. این عامل حداقل 70 درصد از سرطان های دهان و حلق در ایالات متحده است که شامل سرطان لوزه ها و پایه زبان میشود. تعداد این موارد در حال افزایش است و ممکن است در افراد جوان تر و کسانی که هرگز سیگار نکشیده اند رخ دهند.
درمان سرطان فک و دهان
متداول ترین روش درمانی برای کیست فک، جراحی است، اگرچه شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز ممکن است به عنوان پشتیبانی انجام شود.
عمل جراحی سرطان فک
جراحی برای سرطان فکی که هنوز به سایر نواحی بدن گسترش نیافته اند انجام می شود. جراحی تومورهای بدخیم را که در یک محل خاص رشد کرده اند ، بر می دارند. برداشتن تومور اصلی ممکن است به درمان بیماری در مراحل پیشرفته کمکی نکند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی معمولاً به عنوان یک روش کمکی برای از بین بردن کامل سلول های سرطانی که ممکن است به اندام های مجاور گسترش یافته اند انجام شود.
اشعه درمانی
پرتوهای رادیواکتیو ممکن است مستقیماً سلول های سرطانی را هدف قرار گیرند. پرتودرمانی از گسترش سلول های سرطانی و همچنین افزایش اندازه تومورها جلوگیری می کند.
آیا این بیماری ارثی می باشد؟
گروهی از تومورهای بدخیم بر اثر وراثت به وجود نمی آیند ولی به صورت قطعی نمی توان گفت که دخالتی در به وجود آمدن این اتفاق ندارد. همیشه وراثت را می توان برای بیشتر بیماری ها تاثیر گذار دانست ولی در کنار آن عوامل دیگری نیز نقش دارند.
سخن آخر
سرطان فک نادر است و به طور کلی نوعی سرطان سر و گردن یا به طور خاص سرطان دهان در نظر گرفته میشود. تنباکو، مصرف الکل، بهداشت نامناسب دهان و تغذیه نامناسب از عوامل خطر ابتلا به این نوع سرطان ها هستند.
بسته به اینکه سرطان چقدر پیشرفته است، درمان شامل جراحی، پرتودرمانی و احتمالاً شیمیدرمانی است. اگر بخش قابل توجهی از فک برداشته شود، جراحی ترمیمی، پروتز (ایمپلنت دندان) و توانبخشی میتواند برای رفع مشکلات ظاهری بیمار انجام شود.