ناهنجاری مادرزادی شکاف کام و لب که به عنوان یکی از مشکلات شایع دهان و صورت شناخته می‌شود و می‌تواند به اشکال مختلفی بروز نماید. هر سال هزاران نوزاد با این نوع ناهنجاری به دنیا می‌آیند و انجام جراحی ترمیمی در زمان مناسب تنها راه جهت بازگرداندن عملکرد طبیعی دهان و بهبود زیبایی ظاهر نوزاد می‌باشد.
سن مناسب برای عمل شکاف لب و کام، یکی از موارد حائز اهمیت است؛ زیرا اگر زودتر یا دیرتر از زمان مناسب برای این عمل اقدام شود، ممکن است عوارضی را برای کودک ایجاد کند و باعث آسیب‌های جسمی و روحی فراوانی در او شود.
جراحی شکاف لب و کام
شکاف کام و لب نه تنها بر ظاهر نوزاد تاثیرگذار است، بلکه می‌تواند منجر به مشکلاتی در تغذیه، رشد و عملکرد طبیعی حفره‌ی دهان شود. نوزادان مبتلا به این ناهنجاری ممکن است با عفونت‌های گوش، مشکلات شنوایی، اختلالات و ناهنجاری‌های دندانی، و مشکلات گفتاری مواجه شوند، بسته به نوع و شدت شکاف (کام، لب، یا هر دو).
بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان صحیح این ناهنجاری از اهمیت بسیاری برخوردار است. زیرا اقدامات موثر می‌توانند مشکلات بعدی را کاهش دهند و به نوزاد کمک کنند که به طور طبیعی و با کمترین مشکلات از لحاظ فیزیولوژیک رشد کند.
زمان ایجاد ناهنجاری شکاف کام و لب
سه ماهه‌ی اول دوران بارداری یکی از بحرانی‌ترین دوره‌ها در رشد جنین می‌باشد. در طی سه ماهه‌ی اول مغز و ستون فقرات رشد خود را آغاز می‌نمایند، همچنین قسمت‌های مختلفی از اندام‌ها شکل می‌گیرند و اولین تپش‌های قلب آغاز می‌شود.
در طی همین سه ماه ساختار اسکلتی بدن کودک نیز رشد می‌کند، یکی از بخش‌های مهم ساختار اسکلتی استخوان، فک بالا، بینی و دهان کودک می‌باشد که در کنار یکدیگر لب بالایی و سقف دهان کودک را تشکیل می‌دهند. زمانی که این قسمت‌ها به طور کامل به یکدیگر متصل نشوند موجب ایجاد شکاف در لب بالا، کام و یا هر دو مشکل به صورت همزمان می‌شود.
سن مناسب برای جراحی شکاف لب و کام
جراحان توصیه می‌کنند که جراحی ترمیم شکاف کام را زمانی که فقط ناهنجاری شکاف کام وجود داشته باشد، در سنین ۶ تا ۹ ماهگی انجام دهید. در صورت بروز مشکلات، می‌توانید این جراحی را تا سن ۱۸ ماهگی نیز به تاخیر بیندازید، اما به طور کلی توصیه می‌شود جراحی ترمیمی شکاف کام قبل از ۱۲ ماهگی انجام شود.
این نوع جراحی، به عنوان پلاتوپلاستی نیز شناخته می‌شود.در طی این عمل، جراح متخصص دهان و فک شکاف کام را به صورت لایه‌ای در قسمت ماهیچه‌ها و کام نرم ترمیم و اصلاح می‌نمایند. اهداف اصلی این جراحی عبارتند از:
- ترمیم حفره‌ای که بین دهان و بینی ایجاد شده است.
- ترمیم کام به نحوی که کودک در بیان کلمات و گفتار هیچ گونه مشکلی نداشته باشد.
- جلوگیری از ورود مایعات و غذا به سمت حفره بینی.
این جراحی به عنوان یک جراحی پیچیده و دقیق شناخته می‌شود که باید توسط تیم جراحی متخصص در یک بیمارستان مجهز و تحت بیهوشی عمومی انجام شود. معمولاً پس از ۱ الی ۲ روز بستری، نوزاد مرخص می‌شود.
کارهای تکمیلی بعد از عمل شکاف لب و کام
با توجه به اینکه کودک در سن ۳ تا ۴ سالگی باید کارهای مربوط به گفتار درمانی را آغاز کند ممکن است نیاز به عمل های مکمل داشته باشد؛ در سنین ۸ تا ۹ سالگی نیز باید کارهای مربوط به اصلاح کامل لب و ارتودنسی و بررسی وضعیت کامل دندان ها انجام شود.
البته باید توجه داشت که در سنین بالاتر نیز باید چکاپ ها همچنان ادامه داشته باشد، تا از مشکلات احتمالی و عوارضی که طولانی مدت ممکن است خود را نشان دهند جلوگیری شود.
چرا عمل شکاف لب و کام باید در سنین زودهنگام انجام شود؟
در سنین زودهنگام، جراحی برای تطبیق بهتر با رشد طبیعی صورت، بهبود سریعتر زخم‌ها و جلوگیری از مشکلات شنوایی و گفتاری بهتر است.
آیا می‌توان عمل شکاف لب و کام را بعد از یک سالگی انجام داد؟
بله، اگر نمی‌توانید در سنین نوزادی یا حداکثر تا یک سالگی عمل کنید، می‌توانید در سنین بعدی هم جراحی را انجام دهید. اما بهتر است به توصیه پزشک معالج مراجعه کنید تا بهترین زمان را برای جراحی تعیین کنید.
نتیجه گیری
سن مناسب برای انجام عمل شکاف لب و کام بستگی به میزان و نوع شکاف، شرایط عمومی و توصیه‌های پزشک معالج دارد. برای بسیاری از کودکان با شکاف لب و کام، عمل بهتر است در سنین نوزادی (مثلا حدود ۳ تا ۶ ماهگی) انجام شود. این زمان به دلیل بهبود سریعتر زخم‌ها و تطبیق بهتر با رشد طبیعی صورت کودکان توصیه می‌شود. هر فرد ممکن است شرایطی داشته باشد که نیاز به زمان بندی متفاوتی برای عمل داشته باشد.