تنفس دهانی در هنگام خواب یک اختلال در خواب به حساب می آید و باعث ایجاد خرخر میگردد و همچنین باعث کسالت در روز شده و معمولا همراه با خواب آلودگی و خستگی در طی روز میباشد اما یکسری عوارض نیز بر روی حفره دهان ایجاد میکند که شایعترین آن ایجاد خشکی دهان و تشکیل جرم یا رنگیزه روی دندانها است و معمولا برای بعضی این سوال پیش می آید که چرا دندانهایشان سریع جرم میگیرد.از عوارض دیگر آن افزایش میزان پوسیدگی دندانها و ایجاد بوی بد دهان است .
شاید یکی از مهمترین عوارض تنفس دهانی در کودکان ایجاد گردد و آن اثر بد بر روی رشد فکها باشد.تنفس دهانی طولانی مدت در کودکان در حال رشد میتواند باعث کوچک شدن فک پایین ،جلو آمدن فک بالا ، تنگی فک بالا و عمیق شدن کام گردد این عوارض باعث کشیده شدن صورت میگردد البته این عوارض خود نیز تنفس دهانی را تشدید میکند.
علت تنفس دهانی چیست و چرا افراد ممکن است فقط از طریق دهان نفس بکشند؟
نفس کشیدن از دهان به جای بینی می تواند نتیجه عوامل مختلف باشد اما مهمترین علل آن عبارتند از:
مشکلات مرتبط با دهان، دندان و فک
بیرون زدگی دندان ها و همچنین جلوزدگی یا عقب رفتگی یکی از فک ها باعث می شود که لب ها و دهان هیچگاه به صورت کامل بسته نشود. این امر می تواند باعث خشکی دهان، بوی بد دهان و تنفس دهانی شود. برای برطرف کردن این ارتودنسی می تواند راه گشا باشد.
احتقان و انسداد مجاری بینی
نفس کشیدن از طریق دهان می تواند در نتیجه انسداد در مجاری بینی باشد. برای مثال این انسداد می تواند ناشی از انحراف تیغه بینی، بزرگ شدن توربین ها یا پولیپ بینی باشد. که در این حالت باید با مداخله پزشکی مثلا انجام عمل بینی برطرف شود.
التهاب مخاط بینی
بافت نرم موجود در مجاری بینی به راحتی می تواند به دلیل التهاب مربوط به آلرژی بزرگ شود و یا بافت ها به دلیل کمبود استفاده بزرگ شوند. اگر چنین مشکلی پیش بیاید ما با انواع التهابات بافت نرم بینی و آلرژی ها روبرو خواهیم شد که در نتیجه آن تنفس دهانی را تجربه خواهیم کرد. اما در صورت تنفس مداوم از بینی، بافت های مجاری بینی معمولاً فشرده تر و سالم ترند.
بزرگ شدن لوزه ها
لوزه ها و آدنوئیدهای بزرگ شده همچنین می توانند انجام تنفس از طریق بینی را محدود کرده و باعث تنفس دهانی شوند. مشکل بزرگ بودن و یا ملتهب بودن لوزه ها در بچه ها شایع است و باید در اولین فرصت برای برداشتن آن ها اقدام شود.
عفونت تنفسی جدی
هنگامی که یک نوزاد یا کودک خردسال دچار عفونت تنفسی جدی در مجاری هوایی فوقانی می شود، تنفس دهانی به ناچار به جریان خواهد افتاد تا بتواند تهویه بدن را تامین کند. به محض بهبود عفونت، تنفس بینی بازمیگردد اما اگر عفونت دیرتر درمان شود کودک ممکن است به صورت عادت از دهان تنفس خود را ادامه دهد.
عوارض و مشکلات تنفس دهانی
در صورت عدم توجه به نشانه های تنفس از طریق دهان، مشکلات تنفس دهانی به طور جدی تری خود را نشان خواهند داد. علت سخت نفس کشیدن از بینی و نفس کشیدن از طریق دهان هر چه که باشد، در صورت مزمن بودن مشکلات زیر را ایجاد میکند:
- ایجاد احتمال آپنه خواب (همراه با خطرات آن) و خروپف
- افزایش احتمال پوسیدگی دندان و بیماری های لثه
- بروز اختلال در هنگام بلع یا صحبت کردن
- ایجاد مشکلاتی در رابطه با مفاصل فک
- بزرگ شدن لوزهها و آدنوئید
- تشدید علائم آسم
در کودکان نیز، تنفس دهانی می تواند منجر به ناهنجاری های جسمی و چالش های شناختی شود. کودکانی که تحت درمان تنفس از طریق دهان نیستند می توانند با مشکلات زیر رشد کنند:
- صورتهای باریک و بلند
- دهان باریک
- لبخند لثه ای
- مال اکلوژن دندان (اوربایت و آندریابت)
- وضعیت بد بدن
علاوه بر این ، کودکانی که از طریق دهان خود نفس می کشند اغلب شب ها خوب نمی خوابند. خواب ضعیف می تواند منجر به موارد زیر شود:
- رشد ضعیف
- عملکرد تحصیلی ضعیف
- عدم توانایی تمرکز
- اختلالات خواب
تنفس از طریق دهان چگونه درمان می شود؟
درمان تنفس دهانی به علت ایجاد آن بستگی دارد:
- برای مثال داروها می توانند گرفتگی بینی را به دلیل سرماخوردگی و آلرژی درمان کنند.
- یا مثلا اگر شما دچار آپنه خواب انسدادی هستید، باید از طریق ماسک های تنفسی شب ها تنفس کنید.
- در کودکان نیز، برداشتن لوزه های متورم و آدنوئید با جراحی می تواند تنفس دهانی را درمان کند.
- در صورتی که مشکلات و ناهماهنگی های فکی و دندان باعث دهانی شدن تنفس شده باشد با کمک یک متخصص ارتودنسی باید فک و دندان ها را هماهنگ و منظم کرد.
اگر مشکل مربوط به جلوزدگی دندان ها باشد با کمک ارتودنسی ثابت این مشکل برطرف می شود. اگر مشکل مربوط به جلوزدگی یکی از فک ها در نتیجه کوچک بودن فک باشد با پالاتال اکسپندرها یا وسیع کننده های کامی عارضه برطرف می شود. اما زمانی که مشکل جلوزدگی شدید فکی باشد و سن بیمار بالا باشد باید عمل جراحی فک و ارتودنسی با هم برای بهبود تنفس انجام شود.