اپن بایت یک حالت از نامرتبی دندانها یا اصطلاحاً مالاوکلوژن است که طی آن، دندانهای مقابل هم در ردیفهای بالا و پایین به علت بینظمی به درستی بر روی هم قرار نمیگیرند یا به هم نمیرسند.
در حالت عادی، دندان های سالم و منظم در حالتی قرار دارند که دندان های بالایی در جهت عمودی در حدود 25 درصد از سطح دندان های پایینی را می پوشانند. اما در این میان، افرادی هستند که به مشکل اپن بایت مبتلا هستند که در این صورت دندان های بالا و پایین همرسی ندارند.
انواع اپن بایت
براساس ریشه و علت اصلی ایجاد ناهنجاری اپن بایت، این نوع اختلال را در دو کلاس کلی قرار می دهند. یک بخش شامل اپن بایت هایی می باشد که تحت تاثیر مشکلات اسکلتی و فک ایجاد شده اند و دسته دیگر ناشی از مشکلات دندان ها می باشد. اما تحت تاثیر این دو حالت شرایط متنوعی از اپن بایت ها ایجاد می شوند که بر اساس ظاهر و ویژگی های اختلال ایجاد شده، آنها در سه دسته اپن بایت قرار می گیرند:
- اپن بایت در دندان های جلویی (قدامی)
اگر در زمان قرار دادن دندان های فک بالا و پایین، بین دندان های قدامی یا همان دندان های جلویی فاصله وجود داشته باشد و همپوشانی اتفاق نیافتد، فرد مبتلا به اپن بایت دندان های جلویی می باشد. این نوع اپن بایت هم می تواند ناشی از رشد ناصحیح فک باشد و هم اینکه تحت تاثیر عواملی چون مکیدن زیاد انگشت و پستانک در دندان های جلویی ایجاد شده باشد.
- اپن بایت دندان های عقبی (خلفی)
در این نوع از اپن بایت شرایط عکس حالت قبل اتفاق می افتد. در زمان بسته شدن دهان و قرارگیری دندان های دو فک روی هم، دندان های انتهایی یا خلفی از هم فاصله دارند. نسبت این نوع بیماری در مقابل بیماری اپن بایت جلویی بسیار کمتر است و در شرایط محدود و خاصی ایجاد می شود. افرادی که دارای دندان های جلویی بزرگ هستند و در کنار آن فک های بالا و پایین آنها دچار مشکلات استخوانی است، دچار این اپن بایت می شوند.
- اپن بایت ناقص
در این مدل نیز به هنگام بستن دهان، نه تنها همپوشانی که هیچ گونه تماس دندانی در ناحیه جلویی دندان ها اتفاق نمی افتد و به وضوح فاصله بین دو فک، کاملا قابل مشاهده می باشد.
علت ایجاد اپن بایت
اپن بایت (عدم همرسی دندانهای بالا و پایین) میتواند به علت عادتهای ناسالم مربوط به دهان و دندان از جمله موارد زیر، به وجود بیاید:
مکیدن لب پایینی
مکیدن لبها میتواند باعث کج شدن دندانها و یا انحراف فک از مسیر رشد طبیعی خود و نامتقارن شدن وضعیت فکهای بالا و پایین شود. عادت به مکیدن لب در صورتی که به حالت خفیف اما مداوم و طولانی ادامه داشته باشد، میتواند مشکلات دائمی در وضعیت فک و دندان ایجاد کند و پس از مدتی موجب بروز مشکل اپن بایت گردد.
مکیدن انگشتان
نوزاد انسان یک میل ذاتی به مکیدن دارد و به همین علت است که اغلب شست و انگشتان دست خود را میمکد تا احساس آرامش و راحتی داشته باشد. مطالعاتی که در مؤسسات معتبر تحقیقات دندانپزشکی انجام گرفته است، نشان میدهد که بهترین زمان برای ترک عادت به مکیدن انگشتان در حدود سن 3 یا 4 سالگی میباشد. بسیاری از دندانپزشکان متخصص کودکان معتقدند که تغییراتی که به علت مکیدن انگشتان در فک و دندان کودکان به وجود میآید، حالت برگشتپذیر دارد و در صورتی که کودک تا قبل از شروع رشد دندانهای دائمی که معمولاً در سنین 5 تا 6 سالگی است، این عادت را ترک کند، امکان اصلاح تغییرات ناشی از آن وجود خواهد داشت. اما در صورتی که این عادت تا بعد از سن 5 یا 6 سالگی همچنان ادامه پیدا کند، ممکن است برای اصلاح پیامدهای آن نیاز به درمان ارتودنسی وجود داشته باشد.
فشار دادن زبان
این عادت (که اصطلاحاً با عنوان «بلع کودکانه» نیز گفته میشود) یک حالت ناسالم در بلعیدن غذا است که در اثر آن، هنگام بلعیدن، صحبت کردن و یا هنگامی که زبان در حالت استراحت در دهان است، نوک زبان به پشت دندانهای جلویی فشار میآورد یا از بین دندانها بیرون میزند.
جلو بودن زبان
به حالتی گفته میشود که زبان در حالت عادی در دهان خیلی رو به جلو قرار گرفته است و هنگامی که در حال استراحت است، به پشت دندانها فشار میآورد و به مرور زمان باعث ایجاد اپن بایت میگردد. نفس کشیدن از راه دهان نیز میتواند باعث جلو آمدن زبان کودک شما شود.
روش های درمان ناهنجاری اپن بایت
برای درمان مشکل اپن بایت می توان از روش های مختلفی استفاده کرد که استفاده از این روش ها به خواسته بیمار، وضعیت ناهنجاری و شدید بودن و همچنین شرایط عمومی دندان ها، بستگی دارد. روش هایی که عموما برای درمان ناهنجاری اپن بایت مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:
درمان اپن بایت با سیم کشی دندان ها و استفاده از هدگیر ارتودنسی
در صورتی که فرد بیمار جوان باشد و رشد استخوان های فکش کامل نشده باشد، می توان از همین قابلیت به منظور بالا کشیدن دندان های عقب دهان و ایجاد تعادل مورد نظر در دندان های هر دو فک به منظور اصلاح و درمان ناهنجاری اپن بایت با استفاده از روش های درمانی ارتودنسی استفاده کرد.
بسته به شدت نامرتبی دندان ها می توان در کنار هدگیر ارتودنسی از بریس های ارتودنسی برای درمان اپن بایت استفاده کرد. در هر صورت، اگر عاداتی که منجر به ایجاد مشکل اپن بایت مشوند، ترک نشوند، درمان اپن بایت با استفاده از روش ارتودنسی نیز نمی تواند شامل نتایج دائم و ماندگار باشد و در این صورت، ممکن است ناهنجاری اپن بایت مجددا بروز پیدا کند.
درمان اپن بایت با جراحی فک
جراحی فک در درمان اپن بایت معمولا در بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع، زمانی که رشد استخوان ها در بزرگسالان کند و یا متوقف شده باشد و از طرفی، ناهنجاری اپن بایت به قدری شدید باشد که با استفاده از روش های دیگر، امکان دستیابی به نتایج زیبا و بادوام وجود نداشته باشد، می توان درمان اپن بایت با جراحی فک را انجام داد.
در درمان ناهنجاری اپن بایت، استفاده از روش جراحی ارتودنسی یا همان جراحی اصلاحی فک می تواند نتایج طولانی تر و با دوام تری ارائه دهد. در طی درمان اپن بایت با جراحی فک، فک بالا به موقعیت جدید منتتقل می شود و در آن موقعیت صحیح، با استفاده از پیچ ها و پلاک های مخصوص نتایج ثابت می شود.
هزینه درمان اپن بایت
با توجه به وجود روشهای متعدد و متفاوتی از جمله ارتودنسی و جراحی که برای درمان اپن بایت امکان استفاده از آنها وجود دارد، هزینههای درمان نیز بر اساس روش مورد استفاده، شدت مشکل شما و میزان مهارت و تجربه دندانپزشک متخصص، تا حدود زیادی متغیر خواهد بود.