شکستگی فک یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ناشی از تصادفات رانندگی است که می‌تواند اثرات جدی بر سلامت و کیفیت زندگی فرد داشته باشد.
فک، به عنوان یکی از اجزای اصلی ساختار صورت، نقش حیاتی در جویدن، صحبت کردن و حفظ تقارن صورت ایفا می‌کند. در این مطلب، به بررسی جامع شکستگی فک در تصادف، علائم و عوارض آن، روش‌های درمانی و مراقبت‌های پس از آن پرداخته می‌شود.
آناتومی فک و دلایل آسیب‌پذیری آن
فک انسان شامل دو بخش اصلی است:
- فک بالا (ماگزیلا): که به‌صورت ثابت به جمجمه متصل است و بخشی از ساختار بینی، چشم و سقف دهان را تشکیل می‌دهد.
- فک پایین (مندیبول): که متحرک بوده و از طریق مفصل تمپورومندیبولار (TMJ) به جمجمه متصل است.
این ساختار، علاوه بر عملکردهای حیاتی، به دلیل نزدیکی به اعصاب، عروق خونی و عضلات، در برابر آسیب‌های خارجی بسیار حساس است. در تصادفات رانندگی، نیروی ضربه به صورت و سر می‌تواند به راحتی باعث شکستگی یا دررفتگی فک شود.
علل شکستگی فک در تصادف
تصادف رانندگی یکی از دلایل اصلی شکستگی فک است و می‌تواند به دلیل عوامل زیر اتفاق بیفتد:
- عدم استفاده از کمربند ایمنی: برخورد صورت با فرمان، داشبورد یا شیشه جلو.
- تصادفات موتورسیکلت: عدم استفاده از کلاه ایمنی محافظ.
- برخورد مستقیم: ضربه‌های ناشی از برخوردهای جانبی یا از روبه‌رو.
علاوه بر این، شدت ضربه و زاویه برخورد، نقش تعیین‌کننده‌ای در نوع و شدت شکستگی دارند.
انواع شکستگی فک
شکستگی فک می‌تواند در نواحی مختلف و با شدت‌های متفاوت رخ دهد:
- شکستگی بدنه فک پایین: شایع‌ترین نوع که ممکن است در ناحیه قدامی (جلوی فک) یا خلفی (پشت فک) رخ دهد.
- شکستگی کوندیلار (مفصل فک): به مفصل تمپورومندیبولار آسیب می‌زند و می‌تواند باعث محدودیت حرکت فک شود.
- شکستگی زاویه فک: ناحیه بین بدنه فک و شاخه بالا.
- شکستگی فک بالا: اغلب با شکستگی‌های دیگر صورت همراه است و ممکن است به سینوس‌ها و ساختار بینی نیز آسیب برساند.
علائم شکستگی فک
تشخیص شکستگی فک بر اساس علائم بالینی و بررسی‌های تصویربرداری انجام می‌شود. علائم شایع عبارت‌اند از:
- درد شدید در ناحیه فک یا صورت: به ویژه هنگام حرکت فک یا جویدن.
- تورم و کبودی: به خصوص در نواحی اطراف فک و دهان.
- تغییر شکل صورت: مانند عدم تقارن یا فرورفتگی در ناحیه شکستگی.
- عدم توانایی باز یا بسته کردن دهان: یا قفل شدن فک.
- لق شدن دندان‌ها یا از دست دادن آن‌ها: در اثر ضربه.
- خونریزی از دهان یا گوش: که ممکن است ناشی از آسیب به بافت‌های نرم یا استخوان باشد.
- بی‌حسی یا سوزش: در ناحیه لب یا چانه، به دلیل آسیب به اعصاب.
روش‌های تشخیص شکستگی فک در تصادف
پزشک برای تشخیص دقیق شکستگی فک از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه بالینی: بررسی علائم ظاهری، لمس فک و ارزیابی حرکت آن.
- تصویربرداری پزشکی: شامل
- رادیوگرافی پانورامیک: برای مشاهده کل فک.
- سی‌تی‌اسکن: برای بررسی دقیق‌تر شکستگی و آسیب به بافت‌های اطراف.
- ام‌آر‌آی: در صورت مشکوک بودن به آسیب به مفصل یا عصب.
درمان شکستگی فک در تصادف
درمان شکستگی فک به شدت و محل شکستگی بستگی دارد و می‌تواند شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی باشد:
- درمان غیرجراحی
- بستن فک با سیم: در مواردی که شکستگی ساده و بدون جابه‌جایی باشد، فک با سیم یا گچ بسته می‌شود تا بهبود یابد. این روش معمولاً برای مدت ۴ تا ۶ هفته استفاده می‌شود.
- استفاده از دارو: برای کنترل درد، التهاب و پیشگیری از عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
- درمان جراحی
- ثابت کردن استخوان با پیچ و صفحه: در موارد شکستگی‌های جابه‌جا شده یا پیچیده.
- بازسازی استخوان فک: در مواردی که بخش‌هایی از استخوان از دست رفته باشد.
- ترمیم آسیب‌های همراه: مانند بازسازی بافت‌های نرم یا اصلاح دندان‌های آسیب‌دیده.
عوارض احتمالی شکستگی فک
اگر درمان مناسب انجام نشود، ممکن است شکستگی فک عوارض جدی به دنبال داشته باشد:
- عفونت: به خصوص اگر شکستگی باز باشد.
- اختلال در جویدن و گفتار: ناشی از آسیب به ساختار فک یا مفصل.
- ناقرینگی صورت: به دلیل ترمیم نامناسب یا جابه‌جایی استخوان.
- آسیب دائمی به اعصاب: که می‌تواند باعث بی‌حسی یا ضعف عضلات فک شود.
- درد مزمن: ناشی از آسیب به مفصل تمپورومندیبولار.
مراقبت‌های پس از درمان
پس از درمان شکستگی فک، رعایت مراقبت‌های خاص برای بهبودی کامل ضروری است:
- رژیم غذایی
- مصرف غذاهای نرم یا مایع: برای جلوگیری از وارد شدن فشار به فک.
- اجتناب از غذاهای سفت: مانند آجیل و گوشت سخت.
- مراقبت از بهداشت دهان و دندان
- استفاده از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال.
- مسواک زدن با دقت، برای جلوگیری از تحریک محل جراحی.
- فیزیوتراپی
- تمرین‌های حرکتی برای بازیابی دامنه حرکتی فک.
- ماساژ عضلات برای کاهش درد و سفتی.
- پیگیری پزشکی
- مراجعه منظم به پزشک برای ارزیابی روند بهبودی.
- بررسی وضعیت پیچ‌ها یا صفحات فلزی (در صورت استفاده).
پیشگیری از شکستگی فک در تصادف
اقدامات پیشگیرانه می‌تواند خطر شکستگی فک در تصادف را کاهش دهد:
- استفاده از کمربند ایمنی در خودرو.
- استفاده از کلاه ایمنی استاندارد هنگام رانندگی با موتورسیکلت.
- رعایت سرعت مجاز و قوانین رانندگی.
- استفاده از کیسه هوای خودرو که می‌تواند شدت ضربه به صورت را کاهش دهد.
نتیجه‌گیری
شکستگی فک در تصادف می‌تواند چالش‌های جدی جسمی و روانی برای فرد ایجاد کند. تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و مراقبت‌های پس از آن، نقش کلیدی در بهبودی کامل و جلوگیری از عوارض دارد. همچنین، توجه به اصول ایمنی رانندگی می‌تواند از بروز چنین آسیب‌هایی جلوگیری کند. توجه به سلامت فک و صورت نه تنها جنبه زیبایی دارد، بلکه برای انجام فعالیت‌های روزمره نیز حیاتی است.
3 چشم انداز “شکستگی فک در تصادف”
یک سال است بر اثر تصادف فک پایینی شکست جراحی کردم ولی هنوز عذابم میده .ودرد می کشم بعضی شب ها تاصبح بیدارم
آیا بهبودی پیدا می کنم
وقت شما بخیر
لطفا با مطب دکتر تماس بگیرید و مشاوره رایگان بگیرید
021-77092159
09177430279