در طی بیست سال گذشته از لیزر های جراحی در زمینه های مختلف پزشکی مثل: پوست، جراحی پلاستیک، زنان، ارتوپدی، چشم، گوارش و اخیرا در جراحی دهان و فک و صورت استفاده شده است.
اصولا لیزر هم میتواند بعنوان چاقوی جراحی برای بریدن و هم به عنوان یک وسیله جهت انعقاد عروق و بند آوردن خون و هم وسیله ای برای سوزاندن و خارج نمودن قطعات کوچک و بزرگ بافتی بکار رود. مکانیسم عمل آن مبتنی بر بالا بردن درجه حرارت و تغییرات بیوشیمیایی منتج از آن است که موجب سوزندان و بخار کردن سلول ها و بافت ها می شود.
لازم است بگویم که جراحی فک با استفاده از لیزر در سال های اخیر به علم پزشکی و اتاق عمل های فک و صورت اضافه شده است. اگر می خواهید بدانید که کاربرد لیزر در جراحی فک و صورت چیست؟ و چرا از آن استفاده می شود؟، باید بگوییم که در اکثر مواقع لیزر به عنوان چاقوی جراحی مورد استفاده قرار می گیرد.
البته با مقایسه لیزر و چاقوی جراحی متوجه خواهیم شد که لیزر از برتری هایی نسبت به چاقو برخوردار می باشد. برای مثال در صورت استفاده از لیزر خونریزی بسیار کمی خواهید داشت و برش به طرز چشمگیری تمیز تر خواهد بود.
از دیگر کاربرد های لیزر در جراحی فک و صورت می توان به منعقد کردن عروق و بند آوردن خون اشاره داشت.
ناگفته نماند که از لیزر برای سوزاندن و خارج کردن خرده بافت های برش داده شده نیز استفاده می شود.
لیزرهای مورد استفاده در جراحی دهان ، فک و صورت :
طول موجهای متفاوتی از لیزر را میتوان در جراحی مورد استفاده قرار داد . با توجه به خصوصیات طول موجهای گوناگون ، جراح میتواند یک لیزر خاص را برای هدف درمانی انتخاب کند .
لیزر CO2 ( طول موج 10660 نانومتر ) با تمایل زیادی که به بافتهای نرم حاوی آب دارد ، کاربرد زیادی در جراحی صورت یافته است . انرژی جذب شده باعث تبخیر مایعات داخل و خارج سلولی میشود و عروق خونی 500 میکرونی و یا کوچکتر نیز به شکل خود بخود بسته میشود .
لیزر ND – YAG ( طول موج 1064 نانومتر ) دارای خصوصیاتی متفاوت از لیزر CO2 است . این لیزر در نزدیکی طیف مادون قرمز قرار داشته و حداقل جذب در بافت سطحی را دارد ، لذا نفوذ نسجی آن حداکثر است که میتواند در انعقاد بافتی مؤثر باشد و عروقی با قطر 2-3 میلی متر راببندد .
لیزر ER – YAG ( طول موج 2940 نانومتر ) بعلت تمایل زیادش به جذب در مولکول آب و نحوه تولید آن ، جذب سحطی بالا و عمق نفوذ بسیار کمی را داراست . به همین علت از این لیزر در جراحیهای بافت سخت میتوان به خوبی استفاده کرد . همچین بواسطه جذب سطحی بالا باعث آسیب حرارتی حداقل بر روی پوست بوده و در جراحیهای زیبایی و جوانسازی پوست کاربرد فراوان دارد .
لیزر HO – YAG ( طول موج 2100 نانومتر ) با انتقال حرارتی حداقل و توانایی عبور از محلول سالین و رینگر ، و نیز صدمات مینی موم به بافتهای مجاور لیزری بسیار مفید در جراحی های مفصل بحساب می آید . همزمان با آرتروسکوپی مفصل میتوان ازاین لیزر ، به اصلاح شکل دیسک ، برش دیسک مفصلی و یا حذف غشاء سینوویال استفاده کرد .
لیزر آرگون ( طول موج 514 نانومتر ) برای درمان ضایعات پوستی ،لبی و دهانی حاوی عروق خونی فراوان استفاده میشود . این لیزر توسط بافتهای حاوی رنگدانه همچون همو گلوبین گلبولهای قرمز ، ملانین ملانوسیتها و دیگر رنگدانه های تیره جذب میشود . از سوی دیگر جذب آن در آب چندان زیاد نیست و میتواند لایه های سطحی اپیدرم را از صدمات دور نگه دارد .
لیزر دیود نیمه هادی ( طول موج 805 – 980 نانومتر ) با دستگاه قابل حمل ، کوچک و ارزان وسیله قابل اعتماد و مؤثر در جراحی دهان ، فک و صورت میباشد . میزان نفوذ نور در طول موج 980 نانومتر کمتر از لیزر ND – YAG است که کاربرد آن را برای درمان ضایعات سطحی و میان بافتی قابل قبول کرده است .
مزیت های استفاده از لیزر در جراحی فک و صورت
اگر بخواهیم لیزر را با الکتروسرجری (از دیگر روش های ایجاد برش در جراحی) مقایسه کنیم، سرعت بهبود زخم در صورتی که از لیزر استفاده شده باشد به مراتب بیشتر از الکتروسرجری خواهد بود.
از طرف دیگر برش حاصل از لیزر به نسبت خشک تر می باشد؛ و از آنجایی که خونریزی بسیار کم تر است، جراح دید بهتری از موقعیت و روند جراحی خواهد داشت. به همین علت زمان انجام جراحی کاهش می یابد.
یکی دیگر از مزایای به کار بردن لیزر در جراحی فک، جلوگیری از آلودگی می باشد. همانطور که می دانید بسیاری از بیماری های واگیردار از طریق خون وارد بدن می شوند. درست است که چاقو های جراحی و تمامی لوازم مورد استفاده در جراحی کاملا استریل هستند، اما در تاریخ علم پزشکی اشتباهاتی که منجر به آلوده شدن بیمار شده اند کم نبوده است.
اگر چاقوی جراحی استریل نباشد و به ویروسی آلوده باشد، آن ویروس وارد خون فرد خواهد شد.
علاوه بر این، اگر بیمار مستعد به باکتریمی باشد استفاده از لیزر می تواند از رشد باکتری ها جلوگیری نماید.
حین جراحی اگر از چاقو جهت ایجاد برش ها استفاده شود، درصد خطای جراح بالا تر از زمانی است که از لیزر کمک بگیرد؛ زیرا استفاده از لیزر کاملاً مکانیکی بوده و احتمال خطای انسانی کاهش خواهد یافت و نتیجه آن کم تر شدن تروما و آسیب بافت ها می باشد.
برش های ایجاد شده توسط لیزر به قدری تمیز و کوچک هستند که به ندرت احتیاج به بخیه و پانسمان پیدا خواهید کرد.
اگر لازم باشد جراحی در قسمت های نزدیک به کام نرم و سخت گلو انجام شود، لیزر گزینه بهتری برای جراحی می باشد؛ چراکه کارکرد لیزر در این نواحی بسیار ساده و کم ریسک تر می باشد.
برش های حاصل از لیزر به گونه ای هستند که در برخی موارد حتی ممکن است بیمار نیاز به بی حسی نیز نداشته باشد.
افرادی که دچار بیماری هموفیلی هستند و در انعقاد خون مشکل دارند، بهتر است از روش های درمانی و جراحی هایی که در آن ها است لیزر استفاده می شود کمک بگیرند.
کلام آخر
در این مقاله درباره کاربرد لیزر در جراحی فک سخن گفتیم. اگر حین جراحی از لیزر برای ایجاد برش ها کمک گرفته شود، زخم با سرعت زیادی بهبود پیدا خواهد کرد.
استفاده از لیزر در جراحی مزیت های فراوانی دارد که پیش از این درباره آن ها به طور مفصل صحبت شده است و اطلاعات جامعی را ارائه داده ایم.
در اصل جراح با استفاده از لیزر در جراحی فک و صورت به بیمار در بهبود زخمش کمک می کند. اگر بیمار هم بتواند مراقبت های لازم پس از عمل را به طور کامل انجام دهد، بهترین نتیجه حاصل خواهد شد.
امیدواریم با استفاده از مطالب گفته شده، با کاربرد لیزر در جراحی فک و صورت آشنا شده باشید.