احتمالا بارها برای شما هم پیش آمده که هنگام جویدن غذا یا حرف زدن دچار فک درد شدید یا گرفتگی در ناحیه فک خود شوید. به این عارضه همانطور که از نامش مشخص است، گرفتگی فک گفته می‌شود. اسپاسم فک که با نام گرفتگی فک نیز شناخته می‌شود، عارضه‌ای معمولا دردناک است که باعث محدودیت در حرکت فک می‌شود. این عارضه در بسیاری از موارد خودبخود بهبود پیدا می‌کند
علائم اسپاسم فک
اسپاسم فک می تواند علائم دردناک و ناراحت کننده ای داشته باشد. اسپاسم زمانی اتفاق می افتد که عضلات خاصی در فک شما سفت می شوند و به خودی خود شل نمی شوند. دلیل اصلی این اتفاق این است که اعصاب یا عضلات صورت شما آسیب دیده یا با آنها تداخل دارد. شرایط زیادی وجود دارد که می تواند باعث این آسیب شود و باعث قفل شدن ماهیچه های فک شما شود، گاهی اوقات ممکن است پزشک شما آزمایشات مختلفی را انجام دهد تا علت دقیق اسپاسم فک را مشخص کند.
اسپاسم فک همچنین به عنوان تریسموس شناخته می شود، به این معنی که شما نمی توانید دهان خود را به طور کامل باز کنید. گاهی اوقات اصطلاح ” قفل فکی” برای تریسموس استفاده می شود. نام دیگر اسپاسم فک، دیستونی فکی است که در لغت به معنای “تنش عضلانی کاذب در دهان و فک” است. هر گونه درد فک یا مشکل مفصل ممکن است به عنوان یک اختلال مفصل گیجگاهی فکی دیده شود که به عنوان TMJ یا TMJD نیز شناخته می شود.
علت گرفتگی استخوان فک چیست؟
مفصل گیجگاهی فک وظیفه اتصال فک پایین به جمجمه را برعهده دارد. همچنین، به ما امکان می‌دهد حرف بزنیم، غذا بخوریم و دهان خود را باز و بسته کنیم. این مفصل از یک سر استخوانی تشکیل شده که روی آن یک دیسک غضروفی قرار گرفته است. این دیسک مانع از ساییده شدن سر مفصل و حفره آن می‌شود. عمده مشکلاتی که برای مفصل گیجگاهی فک به وجود می‌آید ناشی از عدم قرار‌گیری دیسک غضروفی در محل صحیح خود است.
یکی از مواردی که باعث می‌شود افراد به کرات به علت گرفتگی فک به پزشک مراجعه کنند، تزریق آمپول‌های بی‌حسی برای دندانپزشکی و… است. این موضوع باعث درد در ناحیه گردن و پشت سر می‌شود. به خصوص اگر در محل نادرست تزریق انجام شود. این درد مخصوصاً هنگام باز کردن فک بیشتر می‌شود. علت این نوع گرفتگی فک جدی نیست. در این موارد پزشک به بیمار اطمینان خاطر می‌دهد که مشکل به سادگی با استفاده از مسکن‌های ضد درد مانند بروفن و ژلوفن قابل درمان است.
علائم اسپاسم چیست؟
ویژگی‌های مشترک گرفتگی فک را می‌توان با جزئیات زیر توصیف کرد.
- درد، سفتی و ناراحتی: این ممکن است در یک یا هر دو طرف فک و یا صورت احساس شود.
- دشواری یا عدم توانایی در باز کردن کامل دهان.
- مشکل گفتاری.
- مشکل خوردن غذای جامد.
- عدم تمرکز.
- گوش درد یا کاهش شنوایی.
- مشکلات بینایی (در موارد شدید).
طول مدت اسپاسم فک
برخی از مواقع اسپاسم فک خود به خود از بین می رود. با این حال، بسیاری از موارد اسپاسم در صورت عدم درمان، در فعالیت های روزمره شما اختلال ایجاد می کند.
چه چیزی باعث اسپاسم و استرس فک شما می شود؟
اسپاسم فک می تواند در شرایط مختلف ایجاد شود. شایع ترین تروما ناشی از جراحی و همچنین دندان درد یا عفونت لثه است.
دلایل مرتبط با اسپاسم فک
علل اسپاسم فک که نشان دهنده بیماری است عبارتند از:
- آبسه: این ها بافت ها عفونی هستند و می توانند در بافت دهان و یا گلوی شما ایجاد شود.
- عفونت باکتریایی سیستمیک
- بیماری های دژنراتیو TMJ
- تشنج
- فلج
- تومورهای دهان یا فک: این تومورها نادر هستند.
آیا گرفتگی فک با اسپاسم متفاوت است؟
گرفتگی به دلیل آسیب‌های وارد شده به دیسک موجود در مفصل فک ایجاد می‌شود. اما اسپاسم بیشتر به مشکلاتی که در عضلات فک ایجاد میشوند، وابسته است. اسپاسم می‌تواند نتیجه شرایط عصبی که برای فرد به وجود آمده است باشد. چرا که هنگام عصبانیت یا استرس ممکن است فرد دندان‌های خود را محکم روی هم فشار دهد. این موضوع باعث اسپاسم عضلات فک خواهد شد.
گرفتگی فک، منشأ مفصلی و استخوانی دارد. یعنی زمانی که به استخوان فک ضربه وارد می‌شود، یا در صورتی که فک به مدت طولانی در حالت نادرست قرار بگیرد، ممکن است گرفتگی ایجاد شود.
اسپاسم و گرفتگی تنها علت‌های درد فک نیستند. به همین دلیل در صورتی که بخش پایینی صورت شما درد گرفت، لازم است به پزشک مراجعه کنید. چرا که در برخی موارد ممکن است این درد نشانه مشکلات جدی‌تری باشد. در صورتی که مشکلات فراتر از گرفتگی فک باشد، باید سریعا برای درمان آن اقدام کرد.
شیوه‌های درمان گرفتگی فک
اگر گرفتگی چندان جدی نباشد می‌توان با استراحت دادن به آن، دارو درمانی برای مدت کوتاه، استفاده از کمپرس سرد و گرم، خوردن غذاهای نرم و نیز و فیزیوتراپی آن را برطرف کرد.
چنانچه گرفتگی فک یک موضوع جدی باشد روش‌های درمانی دیگری توسط پزشک توصیه خواهد شد. یکی از روش‌های درمان گرفتگی شدید فک استفاده از اسپلینت است که بین دندان‌های فک بالا و پایین قرار می‌گیرد. اسپلینت ها به دونوع نرم وسخت تقسیم میشوند که نوع نرم کارایی چندانی ندارد و اغلب بیماران نیازمند نوع سخت هستند( قطعات پلاستیکی شفاف که حرکات فک را محدود می‌کنند تا مفصل و دیسک آن به جایگاه صحیح خود برگردند). دوره استفاده از اسپلینتها یا گاردهای اکلوزالی ممکن است که طولانی باشد.
اگر موضوع گرفتگی استخوان فک شدیدتر باشد و اسپلینت نتواند مشکل را درمان کند، پزشک راهکار جراحی را به بیمار خود پیشنهاد می‌دهند. البته جراحی گزینه نهایی است. گرفتگی معمولا با روش‌های قبلی درمان می‌شود. باید اشاره کنیم که درصد کمی از افراد مبتلا به گرفتگی فک به این شیوه درمانی نیاز پیدا می‌کنند.
چه کسانی بیشتر دچار گرفتگی فک میشوند؟
به طور کلی بر اثر عوامل مختلف ممکن است افراد دچار گرفتگی یا اسپاسم فک شوند. اما این عارضه معمولا در افراد بالای ۴۰ سال بیشتر رخ می‌دهد. همچنین براساس مطالعات انجام شده و آمار به دست آمده، گرفتگی فک در زنان بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد.
جمع بندی
گرفتگی فک یک اختلال در عضلات فک است که می‌تواند دردهای مزمن و مشکلات در شنوایی، بینایی، تمرکز و گوش درد را برای فرد ایجاد کند. به همین دلیل لازم است در مراحل اولیه کار درمان شود. دکتر شهاب الدین عزیزی متخصص جراحی دهان، فک و صورت هستند که می‌توانند به شما در از بین بردن اسپاسم فک کمک کنند. ایشان با شناسایی علت دقیق مشکل برای حل آن راهنمای شما خواهند بود. برای رزرو زمان مشاوره و معاینه می‌توانید از طریق سایت جراحی فک اقدام کنید.