گوش درد بعد از جراحی فک: علل، پیشگیری و درمان
جراحی فک (ارتوگناتیک) یکی از روش‌های درمانی برای اصلاح ناهنجاری‌های ساختاری یا عملکردی در فک است. این جراحی‌ها معمولاً به‌منظور بهبود هماهنگی بین فک بالا و پایین، درمان ناهنجاری‌های مادرزادی یا رفع مشکلاتی نظیر مشکلات جویدن، گفتار، و اختلالات خواب انجام می‌شوند.
یکی از عوارض جانبی که برخی از بیماران پس از جراحی فک تجربه می‌کنند، گوش درد است. این درد می‌تواند خفیف تا شدید باشد و گاهی بیماران را نگران کند. در این مطلب، به علل گوش درد بعد از جراحی فک، روش‌های پیشگیری و درمان آن خواهیم پرداخت.
علت گوش درد پس از جراحی فک
گوش درد پس از جراحی فک ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. این درد معمولاً ناشی از تأثیرات جراحی روی ساختارهای اطراف فک و گوش است. در ادامه به برخی از شایع‌ترین علل آن می‌پردازیم:
۱. فشار روی مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ)
مفصل گیجگاهی‌فکی که در نزدیکی گوش قرار دارد، نقش مهمی در حرکت فک دارد. در حین جراحی فک، ممکن است به این مفصل فشار وارد شود یا در اثر جابجایی استخوان‌ها، تنش در عضلات و لیگامان‌های مرتبط با TMJ ایجاد شود. این فشار می‌تواند باعث درد در گوش یا ناحیه اطراف آن شود.
۲. التهاب بافت‌ها
پس از جراحی فک، بافت‌های اطراف ناحیه جراحی ممکن است دچار التهاب شوند. این التهاب می‌تواند به اعصاب و ساختارهای مرتبط با گوش فشار وارد کرده و منجر به درد شود. در برخی موارد، این التهاب تا مدتی بعد از جراحی ادامه دارد.
۳. تحریک یا آسیب به اعصاب
در طی جراحی فک، ممکن است اعصاب اطراف ناحیه جراحی تحت تأثیر قرار گیرند. اعصاب حسی نزدیک گوش می‌توانند به دلیل تحریک یا آسیب دچار التهاب شوند و در نتیجه، گوش درد ایجاد شود. این حالت معمولاً موقتی است اما در برخی موارد ممکن است طولانی‌تر باشد.
۴. تغییر در موقعیت عضلات فک
جراحی فک ممکن است موقعیت عضلات مرتبط با فک و گوش را تغییر دهد. این تغییرات می‌تواند باعث تنش یا اسپاسم عضلانی شود که به درد در ناحیه گوش منجر می‌گردد.
۵. عفونت
هرچند که عفونت بعد از جراحی فک نسبتاً نادر است، اما اگر عفونت در ناحیه جراحی رخ دهد، می‌تواند باعث گسترش التهاب و ایجاد درد در نزدیکی گوش شود.
۶. انسداد یا فشار در شیپور استاش
شیپور استاش (Eustachian tube) که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند، ممکن است در اثر تورم یا فشار ناشی از جراحی تحت تأثیر قرار گیرد. این مسئله می‌تواند باعث احساس گرفتگی گوش یا درد شود.
علائم همراه با گوش درد
گوش درد پس از جراحی فک ممکن است با علائم دیگری همراه باشد که می‌تواند نشان‌دهنده علت اصلی باشد. برخی از این علائم عبارتند از:
- درد در مفصل گیجگاهی‌فکی: ممکن است بیمار هنگام باز و بسته کردن دهان یا جویدن احساس درد یا صدای کلیک در فک کند.
- تورم: تورم در ناحیه فک و صورت می‌تواند فشار بیشتری به ساختارهای اطراف گوش وارد کند.
- گرفتگی گوش: احساس فشار یا کاهش شنوایی موقتی ممکن است به علت التهاب در شیپور استاش باشد.
- سردرد: درد گوش می‌تواند همراه با سردرد در ناحیه گیجگاهی یا پشت سر باشد.
- تب یا علائم عفونت: در صورت وجود عفونت، ممکن است تب، قرمزی و ترشح از ناحیه جراحی مشاهده شود.
روش‌های پیشگیری از گوش درد بعد از جراحی فک
اگرچه گوش درد پس از جراحی فک ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشد، اما با رعایت برخی اقدامات می‌توان احتمال وقوع آن را کاهش داد:
۱. برنامه‌ریزی دقیق جراحی
انتخاب جراح متخصص و با تجربه برای انجام جراحی فک می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش عوارض پس از جراحی داشته باشد. جراحان ماهر از تکنیک‌هایی استفاده می‌کنند که آسیب به بافت‌ها و اعصاب را به حداقل می‌رساند.
گرفتن نوبت از دکتر شهاب الدین عزیزی بهترین جراح فک در تهران
۲. مراقبت‌های پیشگیرانه
پیش از جراحی، پزشک ممکن است توصیه‌هایی برای کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت ارائه دهد. این توصیه‌ها شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدالتهابی است.
۳. کاهش فشار روی مفصل گیجگاهی‌فکی
استفاده از وسایل محافظتی حین جراحی و انجام تنظیمات دقیق در فک می‌تواند فشار روی TMJ را کاهش دهد و از گوش درد جلوگیری کند.
روش‌های درمان گوش درد پس از جراحی فک
اگر پس از جراحی فک دچار گوش درد شدید، روش‌های مختلفی برای کاهش درد و بهبود وضعیت وجود دارد. درمان مناسب به علت اصلی درد بستگی دارد. در ادامه به روش‌های درمانی رایج می‌پردازیم:
۱. داروهای مسکن و ضدالتهاب
داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. همچنین داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش التهاب در ناحیه جراحی مفید هستند.
۲. فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش تنش در عضلات فک و بهبود عملکرد مفصل گیجگاهی‌فکی کمک کند. تکنیک‌های ماساژ، تمرینات کششی و استفاده از اولتراسوند ممکن است توسط فیزیوتراپیست توصیه شود.
۳. کمپرس گرم یا سرد
استفاده از کمپرس گرم یا سرد در ناحیه فک و گوش می‌تواند به کاهش درد و تورم کمک کند. کمپرس گرم معمولاً برای کاهش اسپاسم عضلانی و کمپرس سرد برای کاهش التهاب استفاده می‌شود.
۴. مشاوره با دندان‌پزشک یا جراح
اگر گوش درد مداوم باشد یا شدید شود، بهتر است با جراح خود مشورت کنید. ممکن است نیاز به بررسی‌های بیشتری مانند تصویربرداری یا ارزیابی وضعیت مفصل گیجگاهی‌فکی باشد.
۵. درمان عفونت
در صورت وجود عفونت، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. در برخی موارد، تخلیه عفونت نیز ضروری است.
۶. تمرینات دهانی
تمریناتی که به تدریج باعث باز شدن فک و کاهش فشار بر TMJ می‌شوند، ممکن است توسط پزشک یا فیزیوتراپیست پیشنهاد شوند. این تمرینات می‌توانند به بازگرداندن عملکرد طبیعی فک کمک کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر گوش درد شما بیش از چند روز ادامه داشت یا با علائم زیر همراه بود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- شدت درد به مرور زمان افزایش یافت.
- تب یا علائم عفونت مشاهده شد.
- کاهش شنوایی یا احساس گرفتگی گوش ادامه یافت.
- درد به درمان‌های خانگی پاسخ نداد.
نتیجه‌گیری
گوش درد پس از جراحی فک یکی از عوارض شایع اما معمولاً موقتی است. این درد اغلب ناشی از فشار روی مفصل گیجگاهی‌فکی، التهاب بافت‌ها یا تحریک اعصاب است. با رعایت توصیه‌های پزشک و انجام مراقبت‌های پس از جراحی، می‌توان از شدت این عارضه کاست. در صورت ادامه یا تشدید درد، مشاوره با پزشک ضروری است تا علت دقیق تشخیص داده شود و درمان مناسب صورت گیرد. توجه به مراقبت‌های پیشگیرانه و پیگیری‌های پزشکی می‌تواند تجربه بهبودی پس از جراحی فک را آسان‌تر و راحت‌تر کند.